Syringa vulgaris (Leylak)
Tanımı
Syringa vulgaris (Leylak), Zeytingiller (Oleaceae) ailesine bağlı Leylak (Syringa) cinsinden genellikle 6 ila 7 metre büyüyebilen bir bitkidir. Gövde çapı 20 cm’ye ulaşabilir. Gövde gri ila gri kahverengidir. Genç gövdeler pürüzsüz iken yaşla birlikte boylamasına çatlaklar görülür. Yapraklar basit, yumurtamsı, tabanda yüreksi ya da daralıcı, sipsivri uçlu, derimsi, parlak yeşil renkli, çıplak, 4 ila 12 cm uzunluğunda ve 3 ila 8 cm genişliğindedir. Çiçekler leylak, mavi, beyaz ya da kırmızı renkli, kokulu, yoğun ve terminal salkımlar halinde görülür. Çanak 2 mm uzunluğunda, dört dişli, unlu ve kenarları salgılı kirpiklidir. Taç tüpü darca silindirik, 1 cm uzunluğunda, dört loblu, yumurtamsı, yuvarlak ve tepede külahlıdır. Meyve çıplak, kahverengi bir kapsüldür ve 1 ila 2 cm uzunluğundadır. Tohumlar 12 mm uzunluğunda, 5 mm genişliğinde, sıkıştırılmış ve kanatlıdır.
Gözlem bilgileri
Bitki doğal olarak Balkanlarda yayılış gösterir ancak günümüzde dünyanın büyük bölümüne dağılmıştır. Yol kenarı, park ve bahçelerde görülen bitki umumiyetle nisan ve mayıs ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1000 metreye kadar olan rakımlarda İzmit ilçesinde gözlemlemek mümkündür.
Etimoloji
Cins adı Antik Yunanca boru anlamına gelir ve bu bağlamda dallarının içlerinin boş olmasına işaret eder. Dilimizdeki leylak kelimesi Farsça kaynaklıdır. Epitet Latince yaygın anlamına gelir ancak epitetin aksine türün yayılış alanı oldukça dardır.
Tıp
Çiçeklerin çiğ olarak tüketilebileceği rapor edilmiştir.
Yapraklar ve meyveler antiperiodik, ateş düşürücü, tonik ve parazit düşürücüdür. Çocuklarda görülen ağız yaralarında kabuk ya da yaprakları çiğnetilmiştir.
Çiçeklerinden elde edilen yağ parfüm yapımında kullanılmıştır. Çiçeklerinden yeşil, yapraklarından kahverengi, dallarından turuncu boya elde edilmiştir.
Leylak…
Syringa vulgaris, hoş kokulu çiçekleri nedeniyle dünyanın büyük bölümünde peyzaj ve bahçelere dikilen meşhur bir süs bitkisidir.
Dilimizde leylak adı ile bilinmektedir.
