Özet
Stellaria media (Serçe dili) koşullar uygun olduğunda yıl boyunca çiçek açabilen ve istilacı potansiyeli yüksek olan bir bitkidir.
Hiyerarşi
Tanımı
Stellaria media (Serçe dili) genellikle 5 ila 50 cm büyüyebilen tek yıllık bir bitkidir. Kazık kök incedir. Gövde yatık yükselici ya da yükselici ve dallıdır. Yapraklar saplı ya da sapsız, yumurtamsı ya da genişçe eliptik, 0,5 ila 4 cm uzunluğunda, 2 ila 20 mm genişliğinde, tabanı yuvarlak ila kamamsı, kenarları düz ve sivri ya da sipsivri uçludur. Çiçek durumu terminal ve 5 ila çok sayıda çiçekten oluşan talkım halindedir. Bırahte yumurtamsı, 1 ila 40 mm uzunluğunda, otsu ve sivri ya da sipsivri uçludur. Çiçek sapı yükselicidir. Çiçekler 2 ila 5 mm çapındadır.
Çanak yapraklar 5 adet, yumurtamsı mızraksı, 4,5 ila 5 mm uzunluğunda, dar kenarlı, kuruzarsı, küt uçlu ve genellikle salgılı tüylüdür. Taç yapraklar mevcut değil ya da 5 adet, 1 ila 4 mm uzunluğunda ve çanak yapraklara eşit ya da daha kısadır. Ercik 3 ila 5 adettir. Başçık kırmızı ya da menekşe renklidir. Boyuncuk üç adettir. Kapsül yeşil ila saman renkli, yumurtamsı dikdörtgensi, 3 ila 5 mm uzunluğunda, çanak yapraklardan hafifçe daha uzun ve küt uçlu olup 6 adet valf tarafından açılmaktadır. Tohumlar kırmızımsı kahverengi, böbreksi ila yuvarlak ve 0,9 ila 1,3 mm çapındadır.
Gözlem bilgileri
Bitki doğal olarak Kuzey Afrika ve Avrasya’da yayılış gösterir ancak günümüzde dünyanın büyük bölümüne dağılmıştır. [Harita, Alt türler, Sinonimler, Herbaryum] Yol kenarı, çayır ve sulak alanların civarında görülen bitki umumiyetle şubat ve haziran ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.
Türkçe adı
Dilimizde serçe dili, kuşotu, kuşyüreği, arapsaçı, kulumcak, gıyşak, bürümcek, tavuk otu, serçe otu, kuşmak, cam otu ve kuşulak adları ile bilinmektedir.
Etimoloji
Cins Latince yıldız gibi anlamına gelir. Cinsin taç yapraklarının genel görünümüne işaret eder. Cinsin Türkçe adı olan kuşotu, İngilizce yaygın adı olan birdweedin tercüme edilmiş hali gibi gözükmektedir. Özellikle S. media‘nın tohumları ispinoz (Fringilla) gibi kuşlar tarafından sevilerek tüketilir. Tür adı Latince ortada anlamına gelir. Epitet genellikle türün cins içindeki boyutuna işaret eder. Bitki kış ortasında belirir ve yaz ortasına kadar görülür. Tür ilk olarak Alsine cinsi altında listelenmiştir ve ortada epiteti bu cins bağlamında düşünülmelidir.
Gıda
Çiğ olarak salatalara eklenmiştir. Besleyicidir. Kümes hayvanlarını beslemek için verilmiştir. Tohumları öğütülerek ekmek yapımında kullanılmıştır.
Tıp
Cilt kaşıntıları ve akciğer hastalıkların tedavisinde başvurulmuştur. Demir içeriği yüksektir. Cilt hastalıkları, bronşit, romatizmal ağrı, artrit ve adet ağrılarında tavsiye edilmiştir. Büzücü, gaz giderici, yatıştırıcı, diüretik, balgam söktürücü, laksatif, serinlik verici ve yara iyileştiricidir. Dahili olarak alındığında göğüs hastalıklarına faydalıdır. Ayrıca uyuz vakalarında etkilidir. Sindirim sistemine yararlıdır. Lapa halinde kızamıkçığa uygulanır. Bunun yanında kaynatılarak adet akışı teşvik edici ve süt arttırıcı olarak kullanılır. Böbrek şikayetlerinde kullanılmıştır. Kabızlığa iyi gelir. Suyu gözleri yıkamak için kullanılmıştır.
Dikkat
Yüksek dozda alındığında zehirli olabileceği rapor edilmiştir. Bu ishale ve kusmaya neden olur. Hamile kadınlara önerilmemektedir. Büyükbaş hayvanlarda saponin zehirlenmesine neden olabileceği kaydedilmiştir.
Fotoğrafları
