Site icon Kocaeli Bitkileri

Stachys bithynica (Boz deliçay)

Stachys germanica subsp. bithynica

Stachys germanica subsp. bithynica: 09/06/2019; Altıoluk Yaylası; 1354 m.; yayla. © Hüseyin Cahid Doğan

Tanımı

25 cm ila 1 metre büyüyebilir. Çiçek açan gövdeler dik, basit ya da nadiren üst bölümde dallıdır. Gövde yaprakları yumurtamsı ya da yumurtamsı mızraksı, 5 ila 12 cm uzunluğunda ve 2 ila 5 cm genişliğindedir. Çiçek halkaları 10 ila 15 arası çiçek bulundurur. Tohumlar ağustos ve ekim aylarında olgunlaşır. Çiçekler gül pembesi renginde ve erseliktir. Yoğun beyaz tüylerle kaplıdır.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Kafkasya ve Türkiye’de yayılış gösterir. [HaritaSinonimlerHerbaryum] Alpin çayırlar ve kayalık yamaçlarda görülür. Kartepe ilçesinde gözlemlenmiştir. Haziran ve eylül ayları arasında çiçek açar. 1400 ila 1600 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Türkçe adları

Dilimizde boz deliçay adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca başak anlamına gelir. Cinsin çiçek kurulunun başak formunda olmasına işaret eder. Tür adı ise Latince Bitinya anlamına gelir. Türün tip yerine işaret eder.

Türk Uygarlığındaki yeri

Setâhîs (سطاخيس), bitkinin Antik Yunancadaki karşılığı olan stakhus (στάχυς)’tan alınmıştır. Dioscorides, doğum sonrası kalıntıları atmak için ve âdet söktürücü olarak başvurulduğunu; Gâfikî, melankoli, nefes darlığı, uykusuzluk, diş ağrısı ve karın ağrısı vakalarında kullanıldığını, kusturucu olarak faydalanıldığını yazmıştır. Farâsiyûna benzediği ve yapraklarının küçük olduğu kaydedilen bitki Anadolu’da, hafakan ve kalp şikâyetlerinde kullanılmış, âdet söktürücü, idrar söktürücü ve düşük sonrası kalıntıların atılması için başvurulmuştur.

© Doğan, Hüseyin (2023). Anadolu Türk Uygarlığında Bitkiler (XIII-XV. yy.) Yayımlanmamış Doktora tezi, Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli, s.611.

Tıp

Yapraklar güçlü bir antiseptiktir ve yaraların sarılmasında kullanılmıştır.

Fotoğrafları

Exit mobile version