Özet
Sonchus (Eşekgevreği) çok sayıda benzerinin olması nedeniyle teşhisi güç olan ve istilacı potansiyeli yüksek türleri barındıran bir cinstir.
Hiyerarşi
Tanımı
Sonchus (Eşekgevreği) 3 ila 350 cm büyüyebilen, kazık köklü, sitolonlu ya da rizomlu, tek, iki ya da çok yıllık otlardan oluşan bir cinstir. Gövde dik, ıraksak ya da boyunca dallı ve sıklıkla çıplaktır. Yapraklar gövdede ve tabanda olup tabandakiler çoğunlukla saplı iken gövdedekiler sıklıkla sapsızdır. Gövde yaprakları genellikle sarılıcı, düz ya da az teleksi, dikensiz ya da dikenli dişlidir. Yaprak ayası dikdörtgensi ve mızraksı, kenarları teleksi lobludur. Çiçek başları dik dallarda küme halindedir. İnvolukrum çansı ila testimsi ve 5 ila 15 mm çapındadır. Filariler 3 ila 5 sıra halinde 27 ila 50 adet, uzunlukları farklı, yeşil renkli, üçgensi ila mızraksı ya da şeritsi, kenarları kuruzarsı ve uçları sivridir.
Çiçek tablası düz ila dışbükey, çukurlu ve çıplaktır. Çiçekçikler 80 ila 250 adet olup taç sarı ila turuncu renklidir. Kapçık saman ya da kırmızımsı ila kahverengi, sıkıştırılmış, gagasız, her yüzünde 2 ila 4 adet kabarık çizgili ve ters yumurtamsı ya da ters mızraksıdır. Sorguç 80 ila 100 adet beyaz renkli kıllıdır. Yaprak bitleri tarafından sevilen bitkilerdir. Bu durum yaprak bitlerinin avcılarını bölgeye çeker ve bu avcılar diğer tarım zararlılarını da avlarlar. Ancak bu kontrol altında tutulmazsa yaprak bitleri yayılarak diğer bitkilere de zarar verir. Soğan, domates, mısır ve kabak gibi bitkilerin yanına dikilir. Yaprakları tüketilir, bu yapraklar ayrıca tavşanlar için de önemli bir besin kaynağıdır. Theseus’un Minotor’la savaşmaya gitmeden önce eşekgevreği yiyerek güç kazandığı söylenir. Cins Avrasya, Avustralya ve Afrika’ya özgüdür ancak günümüzde Amerika kıtasında da doğallaşmıştır. [Harita, Sinonimler, Türler]
Etimoloji
Cins adının etimolojisi belli değildir. Antik Yunancada eşekgevreği için kullanılan geleneksel isimdir. Cins domuzlar tarafından sevilerek tüketilir, etimolojinin bununla bağıntılı olması muhtemeldir.
Anahtar
Aç
1. Kapçık her yüzeyde 4-5 çıkıntılı; çok yıllık
2. Sitolonlu çıplak bitkiler; gövde yaprakları yuvarlak kulaklı; çiçekler altın sarısı, kapçık koyu kahverengi 4. arvensis
2. Sitolonsuz, üst bölümü salgılı tüylü bitkiler; gövde yaprakları sivri kulaklı; çiçekler soluk sarı; kapçık sarımsı-kahverengi 5. palustris
1. Kapçık her yüzeyde 1-3 çıkıntılı; tek ila çok yıllık
3. Gövde yaprakları kulaklı değil; çiçek başları 1,5-2 cm genişliğinde; kapçık her yüzeyde 1-2 çıkıntılı; çok yıllık 6. erzincanicus
3. Gövde yaprakları kulaklı; çiçek başları 2-2,5 cm genişliğinde; kapçık her yüzeyde 3 çıkıntılı; tek ya da iki yıllık
4. Kapçık güçlü biçimde sıkıştırılmış, çıkıntılar arası pürüzsüz; gövde yaprakları yuvarlak kulaklı; çiçekler altın sarısı 1. asper
4. Kapçık hafifçe sıkıştırılmış, çıkıntılar arası kabarcıklı; gövde yaprakları sivri kulaklı; çiçekler soluk sarı
5. Dil, taç tüpünden daha uzun; terminal yaprak lobu yanal loblara neredeyse eşit, loblar tabanda daralıcı 3. tenerrimus
5. Dil, taç tüpü ile aynı uzunlukta; terminal yaprak lobu yanal loblardan daha iri, loblar tabanda daralıcı değil 2. oleraceus
