Özet
Solidago canadensis (Arsız altınbaşak) popüler bir süs bitkisi olmakla birlikte istilacı potansiyeli de hayli yüksek olan tıbbi bir türdür.
Hiyerarşi
Tanımı
Solidago canadensis (Arsız altınbaşak) rizomlu bir bitki olup genellikle 25 ila 250 cm büyüyebilir. Rizomlar uzun ya da kısa ve sürünücüdür. Gövdesi diktir ve genellikle koloni halindedir. Tabanda yaprak mevcut değildir. Yapraklar gövde boyunca yukarı gidildikçe küçülme eğilimindedir. Yaprak ayası darca yumurtamsı mızraksı, 5 ila 19 cm uzunluğunda ve 5 ila 30 mm genişliğinde, kenarları testere dişlidir. İnvolukrum darca çan biçiminde ve 2,5 mm genişliğindedir. Kömeçler 150 ila 1300 adettir. Filariler 3 ya da 4 sıra halinde, uzunlukları farklı ve sivri uçludur. Dıştaki filariler mızraksı iken içtekiler şeritsi-mızraksıdır. Dilsi çiçekçikler 8 ila 14 adettir. Tüpsü çiçekçikler 3 ila 6 adettir. Kapçık darca ters koniktir. Sorguç 1,8 ila 2,2 mm uzunluğundadır.
Gözlem bilgileri
Bitki doğal olarak Kuzey Amerika’da yayılış gösterir ancak istilacı olarak yayılış alanını genişletmiştir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Bahçeler, yol kenarı ve çalılıklarda görülen bitki umumiyetle ağustos ve ekim ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 900 metreye kadar olan rakımlarda Başiskele ve İzmit ilçelerinde gözlemlemek mümkündür.
Türkçe adı
Dilimizde arsız altınbaşak adı ile bilinmektedir.
Etimoloji
Cins adı Latince sağlamlaştırma anlamına gelir ve bu bağlamda cinsin yara iyileştirici özelliğine dikkat çekmektedir. Cins ayrıca kırık kemikleri tedavi ederek sağlamlaştırmak için de kullanılmıştır. Tür adı Latince Kanada anlamlarına gelir ve açık bir şekilde türün tip yerine işaret etmektedir. Özgün tanımda bu “Habitat in Virginia, Canada” olarak belirtilmiştir.
Gıda
Genç yapraklar ve çiçek gövdeleri pişirilerek tüketilebilir. Tohumları çorbaları koyulaştırmak için kullanılır. Ayrıca çiçek ve yapraklarından çay elde edilir.
Tıp
Yara iyileştirici, böbrek taşı düşürücü ve idrar söktürücü olarak kullanılmıştır. Kanama durdurucudur. Kökü yanıkların üzerine lapa halinde uygulanır. Çiçekler analjezik, büzücü ve ateş düşürücüdür. Bunun yanında yapraklar ve çiçekler parazit düşürücü, iltihap azaltıcı, antiseptik, aromatik, büzücü, gaz giderici, terletici, hafif idrar söktürücü, ateş düşürücü ve uyarıcıdır. Çiçekleri boğaz ağrısını geçirmek için çiğnenmiştir. Demlenerek ishal ve yılan sokması vakalarında kullanılmıştır.
Dikkat
Temas halinde çeşitli cilt sorunlarına yol açabileceği yönünde raporlar mevcuttur.
Bilgi
Bitkiden turuncu ve kahverengi boya elde edilmektedir.
Fotoğrafları
