Solanum dulcamara (Yaban yasemini) yarı odunsu bir bitki olup diğer bitkilerden destek gördüğünde 4 metre büyüyebilmektedir. Yapraklar 4 ila 12 cm uzunluğunda, okbaşı şeklinde ve tabanda genelde lobludur. Yıldız biçimli çiçekler, beş mor taç yapraklı ve sarı erciklidir. Çiçekler erseliktir. Meyveler 1 cm boyunda, oval, kırmızı, yumuşak ve suludur. Küçük bir domates gibi kokarlar.

Gözlem bilgileri

Doğal olarak Avrasya ve Kuzey Afrika’da yayılış gösterir ancak günümüzde Amerika’ya da dağılmıştır. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Sulak alanların kenarında görülen bitki umumiyetle mayıs ve eylül ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adları

Dilimizde yaban yasemini, kır yasemini, sofur, tilki üzümü, yaban asması ve acı ot adları ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Latince teskin edici anlamına gelir. Cinsin sedatif etkilerine işaret etmektedir. Epitet Latince acıtatlı anlamına gelir ve bu bağlamda türün taze iken acı olan tadının zamanla tatlılaşmasına dikkat çekmektedir. İkili adlandırma öncesi adı “Solanum dulcamarum africanum, foliis crassis hirsutis”tir.

Tarihi

Dallı bir bitkidir. Yaprakları ayva yaprağına benzer, çiçek büyük ve kırmızı, meyveler de safran renklidir. Kök büyüktür ve kabuğu kırmızı renklidir. Taşlık bölgelerde yetişir. Kökünün kabuğu şarapla içilirse uyutucudur. Meyvesi güçlü bir idrar söktürücüdür. Ödemi olanlara verilir ancak doz aşımı akıl sağlığı açısından sakıncalıdır. Bu durumda aşırı hidromel içilmelidir. Şarapla kaynatılırsa diş ağrısına iyi gelir. Kabuğu ağrı kesici haplara eklenmiştir. Ayrıca kökünün suyu bal ile sürülürse görüş zayıflığına faydalıdır. DI 4-72.

Söğütlerin yakınlarında yetişir ve bu nedenle salicastrum (söğüt benzeri) adıyla anılmaktadır. Oksimelle dövülürse erkek ve sığırlardaki kaşıntının giderilmesinde olağanüstü etkilidir. PL 23-15.

Tıp

Gövdeler egzama, sıraca, ülser ve deri hastalıkları tedavisinde kullanılmıştır. Değiştirici, sakinleştirici, temizleyici, idrar söktürücü, kusturucu, öksürük ilacı, balgam söktürücü, homeopatik ve müshildir. Bunun yanında dahili olarak bir dizi cilt hastalığın yanında artrit, romatizma, bronş tıkanıklığı, kalp rahatsızlıkları, ülseratif kolit ve sarılığın tedavisinde de kullanılmıştır. Harici olarak bitki deri döküntüleri, ülserler, romatizma ve selüliti tedavi etmek için kullanılır. Meyveler sirke ile marine edilir, kanserli yaralar ve diğer şişiklere uygulanır. Smilax aspera en iyi temizleyici ilaçlardan biridir ve genellikle Solanum dulcamara ile tonik ve genel vücut temizleyicisi olarak kullanılır.

Dikkat

Meyveler dahil bitkinin tamamı zehirlidir. Merkezi sinir sistemini felç eder, kalbi yavaşlatır, baş döndürür, solunumu yavaşlatır, kasılma ve ölüme neden olur.