Serapias vomeracea (Sağır kulağı)

Özet

Serapias vomeracea (Sağır kulağı) genelde nemli çayırlarda görülen ve bahar aylarında çiçek açan yaygın bir orkide türüdür.

Hiyerarşi

Tanımı

Serapias vomeracea (Sağır kulağı) genellikle 10 ila 40 cm büyüyebilen bir bitkidir. İki adet oval yumrusu vardır. Renk ve biçim bakımından hayli değişken bir türdür. Gövde yeşil, iki adet zarsı taban yaprağı ve 6 ila 8 arası gövde yaprağı vardır, bunlar mızraksı ve parlak yeşil ya da kırmızımsıdır. Çiçek kurulu 3 ila 10 arası çiçek taşır, dar ve uzunlamasınadır. Bırahte mızraksıdır ve tepallerden çok daha uzundur. Bunlar kırmızı mor ve koyu boyuna damarlıdır. Dış tepal mızraksı ve dik ve kask benzeri biçimdedir. Mor kırmızı ya da pembe renkli ve koyu damarlıdır. İç yanal tepaller kahverengimsi mor renklidir ve neredeyse kask tarafından tamamen örtülüdürler. Dudak tuğla kırmızısı, üç loblu ve diğer tepallerden daha büyüktür. Hypochile içbükey ve kaskın içinde ve iki tüylü yanal lobludur. Epichile üçgensi mızraksı, genellikle mor kırmızı ve hayli tüylüdür. Mahmuz görülmez.

Gözlem bilgileri

Bitki Güney Avrupa ve Türkiye’de doğal olarak yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Çalılık, makilik ve çayırlarda görülen bitki umumiyetle mart ve mayıs ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1000 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adı

Dilimizde sağırkulağı, sığırkulağı ve katırtınağı adları ile bilinmektedir.

Etimoloji

Adını, Greko-Mısır tanrısı Serapis’ten (Σάρᾱπις) almaktadır. Serapis’in kadim Mısır tanrısı Osiris’in sonraki dönemdeki karşılığı olduğu varsayılmaktadır. Öküz tanrı Apis, Osiris’in yeryüzündeki simgesi olduğu düşünülerek Osirapis olarak adlandırılmıştır. Serapias türlerinin çiçekleri de yüzeysel olarak antik Apis tasvirlerini andırmaktadır. Cinse önerilen Türkçe resmî ad sağırkulağı olmakla birlikte yukarıdaki bağıntı göz önüne alındığında, sığırkulağı isimlendirmesi daha mantıklı gözükmektedir. Tür adı Latince saban demiri anlamına gelir ve bu bağlamda çiçek dudağının (labellum) apikal bölümüne işaret eder.

Bilgi

Bitki, tozlayıcıları kendine çekecek nektara sahip değildir. Bu nedenle görünümü ile böcekleri aldatır. Çiçeğin üst bölümü böcekler için minik bir mağara gibidir ve sıklıkla böcekler tarafından dinlenmek için kullanılır. Dinlenmek için çiçeğe gelen böcek polenlere bulaşmış bir halde gider.

Fotoğrafları