Serapias (Sağırkulak)

Tanımı

2 ila nadiren 4 bölünmemiş yumruya sahip orkidelerdir. Yapraklar mızraksı, dik ya da zaman zaman katlanmış ve kavislidir. Çiçek kurulu gevşek ya da sıkı olabilir. Bırahteler iridir ve çoğunlukla çiçekleri aşarlar. Ormanlık alanların sınırları ile nemli çayırlarda görülür. Cins Avrupa ve Anadolu’ya özgüdür.

Etimoloji

Adını, Greko-Mısır tanrısı Serapis’ten (Σάρᾱπις) almaktadır. Serapis’in kadim Mısır tanrısı Osiris’in sonraki dönemdeki karşılığı olduğu varsayılmaktadır. Öküz tanrı Apis, Osiris’in yeryüzündeki simgesi olduğu düşünülerek Osirapis olarak adlandırılmıştır. Serapias türlerinin çiçekleri de yüzeysel olarak antik Apis tasvirlerini andırmaktadır. Cinse önerilen Türkçe resmî ad sağırkulağı olmakla birlikte yukarıdaki bağıntı göz önüne alındığında, sığırkulağı isimlendirmesi daha mantıklı gözükmektedir.

Anahtar

1. Çiçekler küçük, neredeyse dik, gövdeye yaslanıcı; epichile neredeyse hypochile ile aynı uzunlukta, (5-)-10(-13) mm 3. parviflora

1. Çiçekler büyük, neredeyse yayılıcı, epichile hypochileden daha uzun, (8-)11-28(-30) mm

2. Epichile yüreksi, siyahımsı mor, (17-)18-24(-26) mm genişliğinde 1. cordigera

2. Epichile mızraksı ila genişçe mızraksı, geriye kıvrık, kırmızımsı kahverengi, et ya da okra renginde, (9-)11-15(-17) mm genişliğinde 2. vomeracea

3. Başak genellikle kısa ve sıkışık, 3-6 çiçekli, epichile tabanda yoğun tüylü genellikle genişçe mızraksı yayılıcı ya da aşağı yönlü 4. orientalis

3. Başak genellikle uzatılmış, gevşek, 4-12(-20) çiçekli, epichile çıplak ya da tabana yakın hafifçe tüylü, genellikle dar, sıklıkla kuvvetli biçimde geriye doğru bükülmüş 5. bergonii

Kocaeli’ndeki türler

Serapias vomeracea

Serapias vomeracea

Sağırkulağı

Serapias bergonii

Serapias bergonii

İnce sağırkulağı