Özet
Serapias (Sağırkulak) genellikle nemli çayırlarda görülen ve çiçekleri çoğunlukla gövde ile yakın renge sahip olan orkideleri barındıran bir cinstir.
Hiyerarşi
Tanımı
Serapias (Sağırkulak) 2 ila nadiren 4 bölünmemiş yumruya sahip orkidelerden oluşan bir cinstir. Yumrular yumurtamsı ila küresel ve saplı ya da sapsızdır. Gövde çıplaktır. Yapraklar mızraksı, dik ya da zaman zaman katlanmış ve kavisli, benekli ya da beneksizdir. Çiçek durumu genellikle uzatılmış, 2 ila 10 adet çiçekli ve gevşek ya da sıkı olabilir. Bırahteler iridir ve çoğunlukla çiçekleri aşarlar. Çanak ve taç yapraklar birleşerek sivri ila sipsivri uçlu bir külah oluştururlar. Çanak yapraklar darca eliptik ila yumurtamsı-eliptik ve uçta serbesttir. Taç yapraklar yumurtamsı-eliptik ya da yumurtamsı-bizsi olup uzun ince bir noktaya doğru daralmaktadır. Labellum mahmuzsuz, üç loblu ve genellikle çanak yapraklardan daha uzun ve daha geniştir. Yumurtalık silindirik ya da mekiksi, sapsız, bükük değil ve çıplaktır. Ormanlık alanların sınırları ile nemli çayırlarda görülür. Cins Akdeniz havzasına özgüdür. [Harita, Sinonimler, Türler]
Etimoloji
Adını, Greko-Mısır tanrısı Serapis’ten (Σάρᾱπις) almaktadır. Serapis’in kadim Mısır tanrısı Osiris’in sonraki dönemdeki karşılığı olduğu varsayılmaktadır. Öküz tanrı Apis, Osiris’in yeryüzündeki simgesi olduğu düşünülerek Osirapis olarak adlandırılmıştır. Serapias türlerinin çiçekleri de yüzeysel olarak antik Apis tasvirlerini andırmaktadır. Cinse önerilen Türkçe resmî ad sağırkulağı olmakla birlikte yukarıdaki bağıntı göz önüne alındığında, sığırkulağı isimlendirmesi daha mantıklı gözükmektedir.
Anahtar
1. Çiçekler küçük, neredeyse dik, gövdeye yaslanıcı; epichile neredeyse hypochile ile aynı uzunlukta, (5-)-10(-13) mm 3. parviflora
1. Çiçekler büyük, neredeyse yayılıcı, epichile hypochileden daha uzun, (8-)11-28(-30) mm
2. Epichile yüreksi, siyahımsı mor, (17-)18-24(-26) mm genişliğinde 1. cordigera
2. Epichile mızraksı ila genişçe mızraksı, geriye kıvrık, kırmızımsı kahverengi, et ya da okra renginde, (9-)11-15(-17) mm genişliğinde 2. vomeracea
3. Başak genellikle kısa ve sıkışık, 3-6 çiçekli, epichile tabanda yoğun tüylü genellikle genişçe mızraksı yayılıcı ya da aşağı yönlü 4. orientalis
3. Başak genellikle uzatılmış, gevşek, 4-12(-20) çiçekli, epichile çıplak ya da tabana yakın hafifçe tüylü, genellikle dar, sıklıkla kuvvetli biçimde geriye doğru bükülmüş 5. bergonii
