Coronilla securidaca (Kanca körigen)

derleyen:

Türk Uygarlığındaki yeri

Andarûsârûn (اندروصارون), bitkinin Antik Yunancadaki karşılığı olan hedusaron (ἡδύσαρον)’dan muharreftir.

Galen, iç organlardaki tıkanıklıkları açtığını; Dioscorides, mide için faydalı olduğunu, panzehir olarak yararlanıldığını kaydetmiştir. Ona göre, bitki balla birlikte alındığında hamile kalınmasını engellediğine inanılmıştır.

Ekili alanlarda yetiştiği, yapraklarının nohûda, meyvelerinin keçi boynuzuna benzediği, tadının acı olduğu belirtilen bitki, mide şikâyetlerinde kullanılmış, cinsel ilişkiden önce tohumları balla karıştırılarak vajinaya konulduğunda hamileliği önlediği kaydedilmiştir.

© Doğan, Hüseyin (2023). Anadolu Türk Uygarlığında Bitkiler (XIII-XV. yy.) Yayımlanmamış Doktora tezi, Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli, s.148-149.

Tanımı

Halihazırda bazı kaynaklarda Securigera securidaca adı ile geçmektedir. 10 ila 50 cm. büyüyebilir. Yapraklar teleksi, 5 ila 8 çift kamamsı yaprakçıklıdır. Bırahte dilsi, yaklaşık 1 mm uzunluğunda ve morumsu uçludur. Çiçekler 8 ila 17 mm uzunluğunda ve sarı renklidir. Meyve dik ve şeritsi, 5 ila 10 cm uzunluğunda ve 3 ila 5 mm genişliğindedir. Gagası 1,5 ila 3 cm uzunluğundadır.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Kafkasya ve Akdeniz havzasında yayılış gösterir. [HaritaSinonimler] Yol kenarı, tahrip edilmiş araziler ve nemli bölgelerde görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir. Nisan ve mayıs ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 900 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Türkçe adları

Dilimizde kanca körigen adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Latince küçük taç anlamına gelir. Cinsin çiçeklerin taç biçiminde dizilmesine işaret eder. Tür adı Latince küçük balta anlamına gelir. Türün meyve yapısına işaret eder. Özgün tanımda bu “leguminibus falcato gladiatis” olarak belirtilmiştir.

Tarihi

Dioscorides 3-130: Yaprakları nohut yapraklarına benzer, tohumu kırmızı olup, iki ucu keskin savaş baltasına benzer, bitki de adını buradan alır. Tadı acıdır ancak içildiğinde sağlığı koruduğu kabul edilir. Panzehirlere eklenir. İlişki öncesi rahim ağzına yerleştirilirse hamile kalınmasını engellediğine inanılır. Arpa ve buğdayın arasında yetişir.

Fotoğrafları