Scorpiurus muricatus (Koyundücüğü) halihazırda Türkçe kaynaklarda Scorpiurus subvillosus adı ile geçmektedir. Genellikle 5 ila 30 cm büyüyebilen tek yıllık bir bitkidir. Yaprakları baklagillerin karakteristik yaprak yapısına benzemez; ters mızraksı, 3 ila 10 cm uzunluğunda, yaprak sapına doğru daralmakta ve basittir. Çiçek durumu sapı 3 ila 13 cm uzunluğundadır. Çiçekleri erselik ve küçüktür. Meyvenin çıkıntıları sivri ya da çengel dikenlerle kaplıdır. Bu sivri çıkıntılar nedeniyle dikenli tırtıl olarak anılır.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Batı Afrika ile Akdeniz havzasında yayılış gösterir ancak günümüzde Avrupa ve Avustralya kıtalarına da dağılmıştır. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Yol kenarı, kayalık yamaçlar ve tarlalarda görülen bitki umumiyetle nisan ve haziran ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 800 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adları

Dilimizde koyun dücüğü adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca akrep kuyruğu anlamına gelir. Cinsin meyve yapısına işaret eder. Tür adı Latince sivri uçlarla kaplı anlamına gelir. Türün meyvesindeki belirgin sivri çıkıntılara işaret eder.

Türk Uygarlığındaki yeri

Zenb el-‘akrab (ذنب العقرب), bitkilerin Antik Yunancadaki karşılığı olan skorpioeides (σκορπιοειδές)’in tercümesi ile elde edilmiştir. Bitkiler için metinlerimizde kullanılan akrep kuyruğu adı da aynı kökene sahiptir. İki bitki (diğeri Coronilla scorpioides) morfolojik olarak yakındır ve her ikisinin de meyvelerini akrep kuyruğuna benzetmek mümkündür. Bu nedenle bu madde için iki taksonu da önerdik. Dioscorides, akrep sokması vakalarında kullandılığını aktarmıştır. Bitkinin meyveleri akrep kuyruğunu andırmaktadır, bu nedenle akrep sokmalarına karşı iyi geleceği düşünülmüştür.

Bu maddeye Coronilla scorpioides taksonu da dâhildir. © Doğan, Hüseyin (2023). Anadolu Türk Uygarlığında Bitkiler (XIII-XV. yy.) Yayımlanmamış Doktora tezi, Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli, s.727.