Şevketibostan
Anahtar kelimeler: Tıbbi bitki, Yenilebilir bitki, Akdeniz elementi.
Dolaşım
Bitkiler › Papatya takımı › Papatyagiller › Akçakız › Şevketibostan
Dağılımı
Bitki doğal olarak Avrupa’da yayılış gösterir.
Genel bilgiler
80 cm büyüyebilir. Gövde yoğun biçimde dallıdır. Gövde ve yapraklar dikenlidir. Yapraklar basit, almaşlı dizilişli, ters mızraksı, dişli ve sapsızdır. Çiçek başları 2 ila 3 cm çapında, parlak sarı ve turuncu-sarı rengindedir. Çiçekler erseliktir.
Gözlem
Tahrip edilmiş araziler, tarlalar ve yol kenarında görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir.
Yaygın adları
Altın dikeni, Akçakızı, Çetmi dikeni, Kızılgöz dikeni, Sarı diken, Şevketibostan.
Çiçek zamanı
Haziran-Eylül ayları.
Yükseklik
0-1600 metre arası.
Etimoloji
Cins adı Latince “enginar” anlamına gelir. Cinsin enginar ile aynı aileden olmaları dışında bir ilgisi yoktur. Beri taraftan iki cinste mutfak değerleri ile meşhurdur ve tatları ile ilgili bir bağıntı kurulmuş olabilir. Tür adı Latince “İspanya” anlamına gelir. Özgün tanımda bu, “Habitat in Italia, Scilia, G. Narbonensis” olarak belirtilmiştir. Bitki İspanya’da popüler bir sebzedir.
Mutfak
Sapları çiğ ya da pişirilerek tüketilebilir. Etli terbiyeli yemek veya haşlandıktan sonra sade ya da yoğurtlu zeytinyağlı salata şeklinde tüketilmektedir.
Eratosthenes: Fakirler tarafından tüketilen bir gıdadır.
Geleneksel tıp
İdrar söktürücü, kanı temizleyici özelliği vardır. Kök ve toprak üstü kısımları idrar arttırıcı ve taş düşürücü amaçlarla kullanılmaktadır. İlacın böbrek taşı, üreter ve mesane taşı düşürmede oldukça etkili olduğu klinik denemeler sonucu ortaya konmuştur. Kök ve yaprakları antibakteriyel, uçuk giderici, iltihap giderici, spazm çözücü özellikler taşıdığı, kolon, böbrek ve akciğer kanserlerinde anti tümöral etkilere sahip olduğu bildirilmektedir. Bağırsak iltihabı ve kansere karşı kullanılmaktadır.
Hesiod: Afrodizyak etkilidir.
Plinius: İdrar söktürücüdür. Sirke ile birlikte cüzzam vakalarında kullanılır. Çiçek açarken çekirgelerin sesinin her zamankinden daha yüksek çıktığı söylenir. Kökü koltuk altı kokusu giderici olarak kullanılır.
Fotoğrafları
Literatür
Species Plantarum 2: 813–814. 1753. L.