Scilla bithynica (Boncuk sümbül)

Tanımı

9 ila 40 cm büyüyebilir. Soğan 1 ila 2 cm çapındadır. Yapraklar 3 ila 4 arası sayıda, genişçe şeritsi, 10 ila 40 cm uzunluğunda ve 5 ila 15 mm genişliğindedir. Sıkapa 2 ila 3 arası sayıda ve diktir. Çiçek kurulu 3 ila 15 arası çiçeklidir ve çiçek sapı diktir. Bırahte 2 ila 3 mm uzunluğundadır. Çiçek örtüsü bölümleri soluk mavi renkli, 5 ila 8,5 mm uzunluğunda ve 1,5 ila 3 mm genişliğinde ve yayılıcıdır. Tohum küresel, 3 mm çapında ve koyu kahverengi renklidir.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Doğu Avrupa ve Türkiye’de yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Sulak alanların civarında ve çalılık bölgelerde görülür. İzmit ilçesinde gözlemlenmiştir. Mart ve nisan ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 200 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Etimoloji

Cins adının etimolojisi belli değildir. Metinlerde özellikle Drimia maritima (adasoğanı) soğanı için kullanıldığı görülmektedir. Scilla, Glauco’ya karşılıksız bir şekilde aşık olan bir perinin adıdır. Scilla, büyücü Kirke’den Glauco’nun da kendisine aşık olmasını sağlayacak bir iksir hazırlamasını ister. Gelgelelim Kirke de Glauco’ya aşıktı. İksiri hazırladı ve Scilla’ya verirken iksiri bir göle dökmesini ve o gölde yıkanmasını söyledi. Scilla, Kirke’nin hazırladığı iksiri göle dökerek suyunda yıkandı ancak altı balık kuyruğu, ortası kadın vücudu, baş bölümünde ise altı adet köpek (ya da yılan) kafası olan bir canavara dönüştü. Scilla çaresizlik içinde kendini Sicilya (Scilla ile adanın adı arasında benzerliğe dikkat) adasının orada denize bıraktı. Hayatı boyunca mağaralarda saklandı ve sadece gemileri aramak için (belki Glauco’yu görür ümidiyle) denize açıldı. Mitolojide aşk nedeniyle ıstırap çeken karakterlerin çiçeklere dönüşmesi çok yaygındır. Olasılıkla peri Scilla için de böyle bir durum olmuştur. Tür adı Latince Bitinya anlamına gelir. Doğu Marmara ile Batı Karadeniz bölgelerini içine alan tarihi bölge. Bitkinin keşfedildiği bölgeye işaret eder ve özgün tanımda bu “Habitat in montibus Bithyniae inter Sabandja et Guenive” olarak belirtilmiştir.