Scilla bithynica (Boncuk sümbül)

Tanımı

Scilla bithynica (Boncuk sümbül) 9 ila 40 cm büyüyebilen bir bitkidir. Soğan 1 ila 2 cm çapındadır. Yapraklar 3 ila 4 arası sayıda, genişçe şeritsi, 10 ila 40 cm uzunluğunda ve 5 ila 15 mm genişliğindedir. Sıkapa 2 ila 3 arası sayıda ve diktir. Çiçek kurulu 3 ila 15 arası çiçeklidir ve çiçek sapı diktir. Bırahte 2 ila 3 mm uzunluğundadır. Çiçek örtüsü bölümleri soluk mavi renkli, 5 ila 8,5 mm uzunluğunda ve 1,5 ila 3 mm genişliğinde ve yayılıcıdır. Tohum küresel, 3 mm çapında ve koyu kahverengi renklidir.

Sümbülcük ile ilgili bilgi → Scilla || Kuşkonmazgiller ile ilgili bilgi → Asparagaceae

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Doğu Avrupa ve Türkiye’de yayılış gösterir. Sulak alanların civarında ve çalılık bölgelerde görülen bitki umumiyetle mart ve nisan ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 200 metreye kadar olan rakımlarda İzmit ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Harita → Sinonimler → Herbaryum

Etimoloji

Cins adının etimolojisi belli değildir. Metinlerde özellikle Drimia maritima (adasoğanı) soğanı için kullanıldığı görülmektedir. Scilla, Glauco’ya karşılıksız bir şekilde aşık olan bir perinin adıdır. Scilla, büyücü Kirke’den Glauco’nun da kendisine aşık olmasını sağlayacak bir iksir hazırlamasını ister. Gelgelelim Kirke de Glauco’ya aşıktı. İksiri hazırladı ve Scilla’ya verirken iksiri bir göle dökmesini ve o gölde yıkanmasını söyledi. Scilla, Kirke’nin hazırladığı iksiri göle dökerek suyunda yıkandı ancak altı balık kuyruğu, ortası kadın vücudu, baş bölümünde ise altı adet köpek (ya da yılan) kafası olan bir canavara dönüştü. Scilla çaresizlik içinde kendini Sicilya (Scilla ile adanın adı arasında benzerliğe dikkat) adasının orada denize bıraktı. Hayatı boyunca mağaralarda saklandı ve sadece gemileri aramak için (belki Glauco’yu görür ümidiyle) denize açıldı.

Mitolojide aşk nedeniyle ıstırap çeken karakterlerin çiçeklere dönüşmesi çok yaygındır. Olasılıkla peri Scilla için de böyle bir durum olmuştur. Epitet Latince Bitinya anlamına gelir. Doğu Marmara ile Batı Karadeniz bölgelerini içine alan tarihi bölgenin adı olup bitkinin keşfedildiği bölgeye işaret eder ve özgün tanımda bu “Habitat in montibus Bithyniae inter Sabandja et Guenive” olarak belirtilmiştir.