Sarcopoterium spinosum (Abdest bozan)

derleyen:

Anahtar kelimeler: Akdeniz elementi, Tehdit altında olmayan bitki.

Tanımı

Sarcopoterium spinosum (Abdest bozan) genellikle 75 cm büyüyebilen bir çalıdır. Bitki yığın halindedir. Dış kabuk gümüşî ve kısa havlıdır. Yapraklar dikdörtgensi ve 11 ila 25 arası dikdörtgensi ila yumurtamsı, düz ya da 3 ila 5 dişli yaprakçıklıdır. Üst yüzeyleri kısa havlı, alt yüzeyleri beyazımsı ülgerlidir. Çanak yaprak yeşil renkli, sıklıkla beyaz kenarlı, yumurtamsı dikdörtgensi ve 2 mm uzunluğundadır. Tepecik kırmızımsıdır. Meyve küresel, sarımsı kahverengi ve 3 ila 5 mm çapındadır. Meyvesi yenilmektedir.

Abdestbozan ile ilgili bilgi → Sarcopoterium || Gülgiller ile ilgili bilgi → Rosaceae

Gözlem bilgileri

Doğal olarak Doğu Akdeniz havzasında yayılış gösterir. Deniz kenarı, kayalık yamaçlar ve makiliklerde görülen bitki umumiyetle mart ve nisan ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1000 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.

Harita → Sinonimler → Herbaryum

Etimoloji

Cins adı Latince etli Poterium anlamına gelir ve bu bağlamda cinsin çiçeklerinin Poterium cinsi (artık Sanguisorba (çayır düğmesi)) ile benzerliğine işaret etmektedir. Epitet Latince dikenli anlamına gelir ve açık bir şekilde türün yoğun dikenli yapısına dikkat çekmektedir.

Tarihi

Satûbî (سطوبي), bitkinin Antik Yunancadaki karşılığı olan stoibe (στοιβῆς)’den alınmıştır. Dioscorides, dizanteri, kulak iltihabı ve göz kanlanması vakalarında kullandılığını ve ayrıca kanama durdurucu olarak faydalanıldığını aktarmıştır. Bitki Anadolu’da bağırsak yarası ve kulak akıntısı vakalarında kullanılmış, kanama durdurucu olarak faydalanılmıştır.

Meyve ve yaprakları büzücüdür. Dizanteri vakalarında kullanılmıştır. İltihaplı kulaklara damlatılmıştır. Darbe sonucu oluşan göz yaralarına sarılır ve ayrıca kanama durdurucudur. DI 4-12.

Stoebe ve pheos adlarıyla bilinen bu bitki şarapta kaynatılırsa kulak iltihaplarına ve darbe nedeniyle gözden kan sızmasına iyi gelir. Ayrıca kanama durdurucudur ve dizanteri vakalarında da başvurulur. PL 22-13.