Sanicula europaea (Deve kulağı)

derleyen:

Özet

Sanicula europaea (Deve kulağı) bilhassa geleneksel olarak çok sayıda tedavinin bir parçası olarak kullanılan çok yıllık bir bitkidir.

Hiyerarşi

Plantae

Bitkiler

Apiales

Maydanoz takımı

Apiaceae

Maydanozgiller

Sanicula

Sanikel

Tanımı

Sanicula europaea (Deve kulağı) genellikle 15 ila 60 cm büyüyebilen çok yıllık bir bitkidir. Gövde diktir. Taban yaprakları düz ya da üçlü loblu, kenarları tırtıklıdır. İlk kollar 2 ila 4, ikincil kollar 3 kolludur. Yapraklar tüysüz ve kenarları kabaca tırtıklıdır. Bunlar parlak, loblu ve koyu yeşil renklidir. Pembemsi çiçekler sıkı küresel şemsiye halindedir. Meyveler dikenlidir ve bu sayede kolaylıkla dağılır. Çiçekler beyaz renklidir. Gölgeli bölgeleri ve nemli toprakları tercih eder.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Avrupa, batı Asya ve kuzey Afrika’da yayılış gösterir. [HaritaSinonimlerHerbaryum] Dere kenarları ve ormanlık alanlarda görülen bitki umumiyetle mayıs ve ağustos ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adı

Dilimizde sanikel, deve kulağı ve yaraotu adları ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Latince sağlıklı anlamına gelir. Latince sanus kelimesinden türetilmiştir ve Sanicula europaea’nın tıbbi değerine işaret eder. Bitki için söylenen “bu bitkiye sahip olanın hekime ya da cerraha ihtiyacı yoktur” cümlesi de bitkinin etkisini belirtir. Cinsin Türkçe adı olan sanikel ise açık bir şekilde bilimsel adından çıkarılmıştır. Tür adı Latince Avrupa anlamına gelir. Türün cins içinde dağılım alanına işaret eder. Özgün tanımda bu “Habitat in Europae sylvis montosis” olarak belirtilmiştir.

Gıda

Genç yaprak ve sürgünler pişirilerek tüketilmiştir. Ancak yapraklar saponin barındırır, bu yüzden çok tüketilmemelidir.

Tıp

Geleneksel olarak yara temizleme ve iyileştirme amaçlı kullanılır. Filtrelenmiş yaprak özleri bazı antiviral özellikler göstermektedir. Cilt sorunlarında dahili olarak kullanılır. Demlenerek dizanteri, ülser ve böbrek yaralarının tedavisinde kullanılmıştır. Yaprak ve kökleri değiştirici, büzücü, gaz giderici, balgam söktürücü ve yara iyileştiricidir. Bunun yanında iç organ kanamalarında da başvurulmuştur. Boğaz ağrısını gidermek için gargara yapılmıştır. Merhem yapılarak hemoroid tedavisinde uygulanır. Suyu kemik kırılmalarında kullanılmıştır. Ayrıca tümörleri iyileştirdiğini, bel soğukluğunu ve bağırsak ağrısını hafiflettiğini rapor edilmiştir. Kökleri cilt ve solunum yolu şikâyetleri, ayrıca gastrointestinal sistem bozuklukları ve enfeksiyonların tedavisinde çay gibi demlenerek ya da haricen merhem olarak kullanılmıştır.

Fotoğrafları