Tanımı
15 ila 60 cm büyüyebilir. Gövde diktir. Taban yaprakları düz ya da üçlü loblu, kenarları tırtıklıdır. İlk kollar 2 ila 4, ikincil kollar 3 kolludur. Yapraklar tüysüz ve kenarları kabaca tırtıklıdır. Bunlar parlak, loblu ve koyu yeşil renklidir. Pembemsi çiçekler sıkı küresel şemsiye halindedir. Meyveler dikenlidir ve bu sayede kolaylıkla dağılır. Çiçekler beyaz renklidir. Gölgeli bölgeleri ve nemli toprakları tercih eder.
Gözlem bilgileri
Bitki doğal olarak Avrupa, batı Asya ve kuzey Afrika’da yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Dere kenarları ve ormanlık alanlarda görülür. İl genelinde gözlemlenmiştir. Mayıs ve ağustos ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.
Tıp
Geleneksel olarak yara temizleme ve iyileştirme amaçlı kullanılır. Filtrelenmiş yaprak özleri bazı antiviral özellikler gösterir. Cilt sorunlarında dahili olarak kullanılır. Demlenerek dizanteri, ülser ve böbrek yaralarının tedavisinde kullanılır. Yaprak ve kökleri değiştirici, büzücü, gaz giderici, balgam söktürücü ve yara iyileştiricidir. İç organ kanamalarında başvurulur. Boğaz ağrısını gidermek için gargara yapılır. Merhem yapılarak hemoroid tedavisinde uygulanır. Suyu kemik kırılmalarında kullanılır.
Etimoloji
Cins adı Latince sağlıklı anlamına gelir. Latince sanus kelimesinden türetilmiştir ve Sanicula europaea’nın tıbbi değerine işaret eder. Bitki için söylenen “bu bitkiye sahip olanın hekime ya da cerraha ihtiyacı yoktur” cümlesi de bitkinin etkisini belirtir. Cinsin Türkçe adı olan sanikel ise bilimsel adından çıkarılmıştır. Tür adı Latince Avrupa anlamına gelir. Türün cins içinde dağılım alanına işaret eder. Özgün tanımda bu “Habitat in Europae sylvis montosis” olarak belirtilmiştir.
Türkçe adları
Dilimizde sanikel, deve kulağı ve yaraotu adları ile bilinmektedir.
Gıda
Genç yaprak ve sürgünler pişirilerek tüketilebilir. Yapraklar saponin barındırır, bu yüzden çok tüketilmemelidir.
Fotoğrafları
© Doğan, Hüseyin (2022). Kocaeli Bitkileri.
Görüşünüzü Yazın