Sambucus nigra (Ağaç mürver)

Tanımı

6 metre büyüyebilir. Gövde gençken açık yeşil, olgunken gri renklidir. Yapraklar karşılıklı çiftler halinde dizilmiştir. 10 ila 30 cm uzunluğunda, 5 ila 7 arası yaprakçıkla teleksi ve testere dişli kenarlıdır. Genç gövdelerin içi boştur. Çiçekler erseliktir ve beş ercik taşırlar. Çiçekler fildişi rengindedir ve beş taç yapraklıdır. Meyveler koyu parlak mor ila siyah arası renktedir.

Gözlem bilgileri

Doğal olarak batı Asya ve Avrupa’da yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Çalılık, orman sınırları ve yol kenarında görülür. Kartepe, Gölcük ve Başiskele ilçelerinde gözlemlenmiştir. Nisan ve temmuz ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Türkçe adı

Dilimizde kara mürver, ağaç mürver, lüver, lor, sultan, piran, piren, yiğidin otu, sultan otu, şahmelik, şahmelek, lüvor, melikşah, melesir, mındar ağacı, mindiraç, patlak, patlangaç, patlangıç, patlangoz, patlankuç, patlavuç, patlayak, şişni, yalangoz ve yalankoz adları ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca sambuce anlamına gelmektedir. Antikçağa özgü üflemeli bir çalgı aletinin adıdır. Bitkilerin sürgünlerinden elde edilen reçine bu müzik aletinde kullanılırdı. Cinsin Türkçe adı olan mürver olasılıkla Farsça inci (مروارى) kelimesi orijinlidir, eğer böyleyse atıf inci şeklindeki meyvelere yöneliktir. Tür adı Latince siyah anlamına gelir. Türün olgun meyvelerinin rengine işaret eder. İkili adlandırma öncesi adı “Sambucus fructu in umbella nigro”dur.

Gıda

Olgun meyveler yenilebilir ancak olgunlaşmamışları hafif zehirlidir. Meyve pişirilerek reçel yapılır. Çiçekleri çiğ ya da pişirilerek tüketilebilir. Çiçekleri kurutularak çay elde edilir.

Tıp

Çiçek başlarından ferahlatıcı bir içecek elde edilir. Gövde, yapraklar, meyveler ve kök bronşit, astım, üst solunum yolu enfeksiyonları ve yüksek ateşin tedavisinde kullanılır. Canlandırıcıdır. İdrar söktürücü, müshil ve kusturucudur. Kabızlık ve artritik rahatsızlıkların tedavisinde kullanılır. Yaprakları güneş yanığı ve çocuklarda isilik, meyveleri egzama, eldeki çıban ve hemoroit tedavisinde kullanılır. Felç, diyabet, yara, öksürük, astım, bronşit ve prostat bozuklarının tedavisinde kullanılır.

Dikkat

Bitkinin tüm yeşil parçaları zehirlidir.

Bilgi

Yaprakları böcek kovucu olarak kullanılır. Kurutulmuş çiçekleri fare kovucudur. Çiçekler cilt losyon ve merhemlerinde kullanılır. Meyvelerinde mavi ve mor boya elde edilir. Saçları siyaha boyamak için kullanılır.

Fotoğrafları