Özet
Rumex patientia (Efelek) genelde ekili arazilerin civarında görülen ve bahar sonundan güz başına kadar çiçek açan bir bitkidir.
Hiyerarşi
Tanımı
Rumex patientia (Efelek) genellikle 80 cm ila 1,5 metre büyüyebilen çok yıllık bir bitkidir. Gövde dik ve ortasından itibaren dallıdır. Okrea dökülücü ya da meyve zamanı kısmen kalıcıdır. Yapraklar almaşlı dizilişli, tüysüz, yumurtamsı mızraksı ya da dikdörtgensi mızraksı, 30 ila 45 cm uzunluğunda, 10 ila 15 cm genişliğinde, tabanı kesik ya da zayıfça yüreksi, kenarı düz ya da zayıfça dalgalı ve ucu sivridir. Çiçek durumu terminal, sıkı biçimde, darca ila genişçe salkım halinde ve dallar düz ya da kemerlidir. Çiçekler 10 ila 20 adetten oluşan kümeler halindedir. İç tepaller genişçe yumurtamsı ya da dairesel, tabanı belirgin biçimde yüreksi, kenarları düz ve uçları küt ya da sivridir. Kapçık kahverengidir.
Gözlem bilgileri
Bitki doğal olarak Avrasya’da yayılış gösterir ancak günümüzde dünyanın büyük bölümüne dağılmıştır. [Harita, Alt türler, Sinonimler, Herbaryum] Yol kenarı, yamaç ve tarlalarda görülen bitki umumiyetle mayıs ve eylül ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi 500 ila 1600 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.
Türkçe adı
Dilimizde efelek, evelik ve develik adları ile bilinmektedir.
Etimoloji
Cins adı Latince kuzukulağı anlamına gelir. Muhtemelen Latince emmek anlamına gelen “rumo” kelimesinden türemiştir. Yaprakları emilerek susuzluk giderici olarak kullanılır. Cinsin Türkçe adı olan labadanın Theophrastus’un Rumex patientia’yı tanımlamak için kullandığı lapathos (λάπαθος) kelimesinden gelmesi muhtemeldir. Tür adı Latince sabırlı anlamına gelir. Özgün tanımda epitet tercihi ile ilgili detay yoktur. Bu durumda “sabırlı” epiteti türün meyve ya da tohumlarının kolaylıkla dağılmamasına işaret ediyor olabilir. Ya da aynı kökten hasta anlamı ile türün çeşitli rahatsızlıklara çare olarak kullanılması kastedilmiş olabilir.
Gıda
Salata yapımında kullanılmıştır. Yüksek oranda oksalik asit içerir. Çorbalara eklenmiş ve ayrıca yapraklarına sarma yapımında başvurulmuştur. Yaprakları çiğ ya da pişirilerek tüketilmektedir. Bunlar mineral bakımından zengindir.
Tıp
Suyu ve demlenen kökü çeşitli cilt sorunlarının tedavisinde kullanılmıştır. Kök demlendiğinde kabızlık tedavisinde de etkilidir. Boğaz ağrılarını gidermek için yaprakları ağızda çiğnenmiştir.
Dikkat
Yüksek oranda tüketilmesinin kalsiyum gibi birçok mineralin eksikliğine neden olabileceği rapor edilmiştir. Romatizma, artrit, gut, böbrek taşı veya aşırı asitlik eğilimi olanlar uzak durmalıdır.
Bilgi
Tırtıllar için oldukça önemli bir besin kaynağıdır.
Fotoğrafları
Görüşünüzü Yazın