Rumex patientia (Efelek)

Tanımı

80 cm ila 1,5 metre büyüyebilir. Gövde dik ve ortasından itibaren dallıdır. İnce saplı çiçekler 10 ila 20 arası kümeler halindedir. Kılıf dökülücü ya da meyve zamanı kısmen kalıcıdır. Çiçekler 5 ila 8 mm uzunluğundadır. Açık yeşil ve pembe renklidir. Dış tepal iç tepalden daha kısadır. Yapraklar almaşlı dizilişli ve tüysüzdür. Kapçık kahverengidir. Tohumlar ağustos ayında olgunlaşır. Çiçekler erseliktir.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak kuzey Avrupa’da yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Yol kenarı, yamaç ve tarlalarda görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir. Mayıs ve eylül ayları arasında çiçek açar. 500 ila 1600 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Türkçe adı

Dilimizde efelek, evelik ve develik adları ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Latince kuzukulağı anlamına gelir. Muhtemelen Latince emmek anlamına gelen “rumo” kelimesinden türemiştir. Yaprakları emilerek susuzluk giderici olarak kullanılır. Cinsin Türkçe adı olan labadanın Theophrastus’un Rumex patientia’yı tanımlamak için kullandığı lapathos (λάπαθος) kelimesinden gelmesi muhtemeldir. Tür adı Latince sabırlı anlamına gelir. Özgün tanımda epitet tercihi ile ilgili detay yoktur. Bu durumda “sabırlı” epiteti türün meyve ya da tohumlarının kolaylıkla dağılmamasına işaret ediyor olabilir. Ya da aynı kökten hasta anlamı ile türün çeşitli rahatsızlıklara çare olarak kullanılması kastedilmiş olabilir.

Gıda

Salata yapımında kullanılır. Yüksek oranda oksalik asit içerir. Çorbalara eklenir ve ayrıca yaprakları sarma yapımında kullanılır. Yaprakları çiğ ya da pişirilerek tüketilebilir. Bunlar mineral bakımından zengindir.

Tıp

Suyu ve demlenen kökü çeşitli cilt sorunlarının tedavisinde kullanılmıştır. Kök demlendiğinde kabızlık tedavisinde de etkilidir. Boğaz ağrılarını gidermek için yaprakları ağızda çiğnenmiştir.

Dikkat

Yüksek oranda tüketilmesi kalsiyum gibi birçok mineralin eksikliğine neden olabilir. Romatizma, artrit, gut, böbrek taşı veya aşırı asitlik eğilimi olanlar uzak durmalıdır.

Bilgi

Tırtıllar için oldukça önemli bir besin kaynağıdır.

Fotoğrafları