Rumex patientia (Efelek)

Tanımı

Rumex patientia (Efelek) genellikle 80 cm ila 1,5 metre büyüyebilen çok yıllık bir bitkidir. Gövde dik ve ortasından itibaren dallıdır. Okrea dökülücü ya da meyve zamanı kısmen kalıcıdır. Yapraklar almaşlı dizilişli, tüysüz, yumurtamsı mızraksı ya da dikdörtgensi mızraksı, 30 ila 45 cm uzunluğunda, 10 ila 15 cm genişliğinde, tabanı kesik ya da zayıfça yüreksi, kenarı düz ya da zayıfça dalgalı ve ucu sivridir. Çiçek durumu terminal, sıkı biçimde, darca ila genişçe salkım halinde ve dallar düz ya da kemerlidir. Çiçekler 10 ila 20 adetten oluşan kümeler halindedir. İç tepaller genişçe yumurtamsı ya da dairesel, tabanı belirgin biçimde yüreksi, kenarları düz ve uçları küt ya da sivridir. Kapçık kahverengidir.

Labada ile ilgili bilgi → Rumex || Madımakgiller ile ilgili bilgi → Polygonaceae

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Avrasya’da yayılış gösterir ancak günümüzde dünyanın büyük bölümüne dağılmıştır. Yol kenarı, yamaç ve tarlalarda görülen bitki umumiyetle mayıs ve eylül ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi 500 ila 1600 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.

Harita → Alt türler → Sinonimler → Herbaryum

Etimoloji

Cins adı Latince kuzukulağı anlamına gelir. Muhtemelen Latince emmek anlamına gelen “rumo” kelimesinden türemiştir. Yaprakları emilerek susuzluk giderici olarak kullanılır. Cinsin Türkçe adı olan labadanın Theophrastus’un Rumex patientia’yı tanımlamak için kullandığı lapathos (λάπαθος) kelimesinden gelmesi muhtemeldir. Epitet Latince sabırlı anlamına gelir. Özgün tanımda epitet tercihi ile ilgili detay yoktur. Bu durumda “sabırlı” epiteti türün meyve ya da tohumlarının kolaylıkla dağılmamasına işaret ediyor olabilir. Ya da aynı kökten hasta anlamı ile türün çeşitli rahatsızlıklara çare olarak kullanılması kastedilmiş olabilir.

Gıda

Salata yapımında kullanılmıştır. Yüksek oranda oksalik asit içerir. Çorbalara eklenmiş ve ayrıca yapraklarına sarma yapımında başvurulmuştur. Yaprakları çiğ ya da pişirilerek tüketilmektedir. Bunlar mineral bakımından zengindir.

Yüksek oranda tüketilmesinin kalsiyum gibi birçok mineralin eksikliğine neden olabileceği rapor edilmiştir. Romatizma, artrit, gut, böbrek taşı veya aşırı asitlik eğilimi olanlar uzak durmalıdır.

Tıp

Suyu ve demlenen kökü çeşitli cilt sorunlarının tedavisinde kullanılmıştır. Kök demlendiğinde kabızlık tedavisinde de etkilidir. Boğaz ağrılarını gidermek için yaprakları ağızda çiğnenmiştir.

Tırtıllar için oldukça önemli bir besin kaynağıdır.