Rumex crispus (Kıvırcık labada)

derleyen:

Tanımı

1 metre büyüyebilir. Gövde genellikle kırmızı ve çiçeklere kadar dalsızdır. Pürüzsüz yapraklar büyük bir rozet oluşturur, bunlar belirgin şekilde kıvrıktır. Çiçekler salkım halinde dallanmış gövdenin üzerindedir. Yapraklar sarmal biçimindedir. Taban yaprakları uzun saplı, gövde yaprakları kısa saplıdır. Tohumlar parlak, kahverengi ve çanakta kaplanmış halindedir. Bu zarf sayesinde tohumlar su üzerinde kalır ya da hayvanların yünlerine tutunarak dağılır. Kök büyük, sarı ve çatallı bir kazık halindedir. Çiçekler erseliktir.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak batı Asya ve Avrupa’da yayılış gösterir. [HaritaSinonimlerHerbaryum] Sulak alanlar ve tahrip edilmiş arazilerde görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir. Mayıs ve ağustos ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Türkçe adı

Dilimizde kıvırcık labada, evelik ve sığırkuyruğu adları ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Latince kuzukulağı anlamına gelir. Muhtemelen Latince emmek anlamına gelen “rumo” kelimesinden türemiştir. Yaprakları emilerek susuzluk giderici olarak kullanılır. Cinsin Türkçe adı olan labadanın Theophrastus’un Rumex patientia’yı tanımlamak için kullandığı lapathos (λάπαθος) kelimesinden gelmesi muhtemeldir. Tür adı Latince kıvırcık anlamına gelir. Türün yaprak yapısına işaret eder. Özgün tanımda bu “foliis lanceolatis undulatis acutis” olarak belirtilmiştir. İkili adlandırmadan önce bitkinin adı “Lapathum acutum crispum”dur.

Gıda

Yapraklar oksalik asit içerir ve çiğ ya da pişirilerek tüketilebilir. Tüketilmeden önce birkaç defa suyu değiştirilerek kaynatılması önerilir. Olgun bireylerin tadı acıdır ve tüketilmek için uygun değildir. A ve C vitamini ile demir ve potasyum bakımından zengindir. Kurutulmuş tohumları tüketilebilir. Yapraklar salata ve çorbalara eklenir. Gövdelerin kabuğu soyulduktan sonra çiğ ya da pişirilerek tüketilebilir. Tohumları kavrularak kahve ikamesi olarak içilir.

Tıp

Hafif ve güvenli bir laksatiftir. Kabızlık tedavisinde yararlıdır. Çeşitli cilt problemlerinin tedavisinde yararlıdır. İskorbüt vakalarında kullanılır. Kök değiştirici, büzücü, safra söktürücü, yatıştırıcı, müshil ve hafif toniktir. Kabızlık, ishal, kazık, akciğer kanaması, çeşitli kan şikayetleri ve ayrıca kronik cilt hastalıklarının tedavisinde dahili olarak kullanılır. Anemi tedavisinde etkilidir. Tohumlarına ishal vakalarında başvurulur.

Dikkat

Bilgi

Kökünden sarı, yeşil ve kahverengi boya elde edilir.

Fotoğrafları