Rumex acetosella (Kuzukulağı)

Özet

Rumex acetosella (Kuzukulağı) genelde yol kenarında görülen ve hem gıda hem de sağlık amaçlı kullanılan bir bitkidir.

Hiyerarşi

Tanımı

Rumex acetosella (Kuzukulağı) genellikle 15 ila 50 cm büyüyebilen çok yıllık bir bitkidir. Agresif ve yatay rizomları vasıtasıyla yayılmaktadır. Rizomdan çıkan genellikle çok sayıda gövde ince, üst bölümde dallı, dik ila yükselici ve kırmızıdır. Taban yaprakları tebersi, 2 ila 4 cm uzunluğunda, 3 ila 6 mm genişliğinde, çıplak, merkez lob yumurtamsı, mızraksı ya da şeritsi, taban lobları yayılıcı ya da kavisli, zaman zaman çok parçalı ve uçları küt ya da sivridir. Okrea beyaz ve zarsıdır. Çiçek durumu terminal ve salkımlıdır. Erkek çiçeklerin dış tepalleri küçük ve iç tepalleri eliptiktir. Dişi çiçeklerin dış tepalleri mızraksı iken iç tepalleri meyve zamanı büyümektedir. Kapçık kahverengi, parlak, genişçe yumurtamsı ve üç köşelidir.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Avrasya’da yayılış gösterir ancak günümüzde dünyanın büyük bölümüne dağılmıştır. [Harita, Alt türler, Sinonimler, Herbaryum] Tahrip edilmiş araziler, yol kenarı ve çalılıklarda görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir. Mayıs ve ağustos ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Türkçe adı

Dilimizde kuzukulağı, ebenekşisi, eğşimene, ekşice, ekşikulak, ekşilik, ekşimcik, ekşimelek, ekşimen, ekşimenek, ekşimik, oğlakkulağı, şeytankulağı, turşu otu, keçi sakalı ve keçeotu adları ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Latince kuzukulağı anlamına gelir. Muhtemelen Latince emmek anlamına gelen “rumo” kelimesinden türemiştir. Yaprakları emilerek susuzluk giderici olarak kullanılır. Cinsin Türkçe adı olan labadanın Theophrastus’un Rumex patientia’yı tanımlamak için kullandığı lapathos (λάπαθος) kelimesinden gelmesi muhtemeldir. Tür adı Latince küçük kuzukulağı anlamına gelir. Türün Rumex acetosa (Kişlek) ile benzerliğine işaret eder. İkili adlandırmadan önce bitkinin adlarından biri de “Acetosa minor erecta, lobis multifidis”tir.

Gıda

Yapraklar oksalik asit içerir ve çiğ ya da pişirilerek tüketilmektedir. Ekşi tadı nedeniyle salatalara eklenmiştir. Ayrıca yaprakları çorbalarda eklenmiştir. Tohumları da yenilmektedir. Bunun yanında tohumlar kuşlar, yeşil bölgeleri otçul hayvanlar tarafından tüketilmektedir.

Tıp

Çıban tedavisinde kullanılmıştır. Yapraklarından elde edilen su diüretikir. Yaprak suyu idrar ve böbrek hastalıklarının tedavisinde yararlıdır. Mide ve bağırsak sorunlarında etkilidir. Taze bitki terletici ve idrar söktürücüdür. Suyu böbrek sorunlarında faydalıdır. Köklerinden elde edilen çaya ishal ve aşırı adet kanaması vakalarında başvurulmuştur.

Dikkat

Yüksek oranda tüketilmesinin kalsiyum gibi birçok mineralin eksikliğine neden olabileceği rapor edilmiştir. Romatizma, artrit, gut, böbrek taşı veya aşırı asitlik eğilimi olanlar uzak durmalıdır. Otçul hayvanlara aşırı otlatılması zararlıdır.

Bilgi

Köklerinden kahverengi ve gri boya elde edilmiştir.

Fotoğrafları