Rudbeckia hirta (Güneş şapkası)

Tanımı

Rudbeckia hirta (Güneş şapkası), Papatyagiller (Asteraceae) ailesine bağlı Güneşşapkası (Rudbeckia) cinsinden tek, iki ya da çok yıllık bir bitkidir. Genellikle 30 ila 100 cm büyüyebilen kazık köklü bir bitkidir. Gövde kıllı, sağlam yapılı ve dallıdır. Yapraklar çoğunlukla tabanda, eliptik, mızraksı ya da yumurtamsı, almaşlı dizilişli, kaba tüylü ve 10 ila 18 cm uzunluğundadır. Kömeçler tek ya da 2 ila 5 adetten oluşan gevşek kümeler halindedir. Filariler 3 cm uzunluğundadır. Çiçek tablası yarı küresel ila ovaldir. Dilsi çiçekçikler 8 ila 16 arası sayıda olup taç sarı ila sarı-turuncu renkli olup tabanlarında vişne renkli bölge vardır. Bunların ayası eliptik ila dikdörtgensi ya da ters mızraksı, 15 ila 45 mm uzunluğunda ve 5 ila 10 mm genişliğindedir. Tüpsü çiçekçikler 250 ila 500 adet olup taç yakınsak olarak sarımsı yeşil ve ıraksak olarak kahverengi mor renklidir. Kapçık 1,5 ila 2,7 mm uzunluğundadır. Sorguç mevcut değildir.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak kuzey Amerika kıtasında yayılış gösterir. Ancak süs bitkisi değeri nedeniyle dünyanın büyük bölümüne yayılmıştır. Tahrip edilmiş araziler, yol kenarı ve bahçelerde görülen bitki umumiyetle temmuz ve eylül ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1000 metreye kadar olan rakımlarda İzmit ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Harita → Alt türler → Sinonimler → Herbaryum

Etimoloji

Cins İsveçli bitki bilimciler Olaus Rudbeck (13 Eylül 1630 – 12 Aralık 1702) ve Olof Rudbeck‘a (15 Mart 1660 – 23 Mart 1740) adanmıştır. Carolus Linnaeus, çalışmalarına sağladıkları finansal destek nedeniyle kardeşleri böyle onurlandırmıştır. Epitet Latince tüylü anlamına gelir. Türün yapraklarının kaba tüylerle kaplı olmasına işaret eder.

Tıp

Sindirim sistemine faydalıdır. Lif oranı yüksek, idrar söktürücü ve kabızlık gidericidir. Frengi tedavisinde köklerinden faydalanılır. Tohumları spazm çözücü ve uyarıcıdır. Güçlü bir yatıştırıcıdır. Ayrıca tohumları demlenerek terletici olarak kullanılır. Çiçeklerinden sarı boya elde edilmiştir.

Kedi, koyun ve inekler için zehirlidir.