Rubia tinctorum (Kök boya)

Bitkiler › Gentiyan takımı › Kökboyagiller › Kökboyası › Kökboya

Tıbbi bitki, İran-Turan elementi, Boya bitkisi.

1,5 metre büyüyebilir. Yapraklar 5 ila 10 cm uzunluğunda ve 2 ila 3 cm genişliğindedir ve gövdenin etrafında dizilidirler. Çiçekler 3 ila 5 mm uzunluğunda, beş soluk sarı taç yapraklı ve yoğun kümeler halindedir. Meyveler kırmızı ila siyah renkli ve 4 ila 6 mm çapındadır. Kök bir metreden daha uzun olabilir ve 12 mm kalınlığındadır. Tohumlar eylül ayında olgunlaşır.

Doğal olarak Asya ve Avrupa’da yayılış gösterir. [Harita|Sinonimler|Herbaryum]

Kayalık bölgeler, yamaçlar ve çalılıklarda görülür. Gebze ilçesinden kayıt bildirilmiş ancak henüz gözlemlenememiştir.

Cins adı Latince kırmızı anlamına gelir. Cinse ait bazı üyelerin köklerinden bitkisel kırmızı boya elde edilmesine atıftır. Tür adı Latince boya için anlamına gelir. Türden geleneksel olarak boya elde edilmesine işaret eder.

Kök, iştah açıcı, büzücü, safra söktürücü, idrar söktürücü ve adet akışı teşvik edicidir. Böbrek ve mesane taşlarının tedavisinde dahili olarak alınır.

Kansere neden olabileceği yahut karaciğer ve böbreğe zarar verme potansiyeli nedeniyle bitkisel olarak kullanılması önerilmez. Dahili olarak kullanılması düşüğe neden olabilir.

Deri, yün, pamuk ve ipek için bitkisel kırmızı boya olarak kullanılmıştır. Türk kırmızısı olarak rengi, Türkiye’de üretilmekteyken oradan Yunanistan’a ve oradan da Avrupa’ya yayılmıştır. On sekizinci yüzyılda Türk kırmızısının nasıl üretildiğinin bulunması için Avrupa ülkeleri tarafından casuslar görevlendirilmiştir.

Doğan, Hüseyin (2022). Rubia tinctorum (Kök boya) - Kocaeli Bitkileri. Erişim adresi: https://kocaelibitkileri.com/rubia-tinctorum/ Erişim tarihi: 7 February 2023