Eşek turpu
Anahtar kelimeler: Yenilebilir bitki, Tıbbi bitki.
Dolaşım
Bitkiler › Turp takımı › Turpgiller › Turp › Eşek turpu
Dağılımı
Bitki doğal olarak batı Asya, kuzey Afrika ve Avrupa’da yayılış gösterir ancak istilacı tür olarak dünyanın büyük bölümüne dağılmıştır.
Genel bilgiler
15 ila 60 cm büyüyebilir. Önemli bir nektar ve polen kaynağıdır. Dört taç yapraklı, çiçekler mor, beyaz, sarı ve hafif turuncu renklerde olabilir. Donlara dayanıklıdır. Tek bir kazık kökü vardır. Yapraklar; almaşlı dizilişli, dişli, tırtıklı ve bölünmüş olabilir. Altı ercik görülür. Çiçekler erseliktir. Çok hızlı yayılır. Tohumlar bahar aylarında doğrudan dışarı ekilebilir. Bunlar iki hafta sonra çimlenirler.
Gözlem
Tarlalar, yol kenarı ve tahrip edilmiş arazilerde görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir.
Yaygın adları
Eşek turpu, Turp otu, Karaturp, Karamancar, Yabani turp.
Çiçek zamanı
Mart-Mayıs ayları.
Yükseklik
0-400 metre arası.
Etimoloji
Cins etimolojisi açık değildir. Turp için geleneksel olarak kullanılan Antik Yunanca mahreçli bir kelimedir. Tür adı Latince “turp gibi” anlamına gelir. Türün Raphanus raphanistrum subsp. sativus (Turp) ile benzerliğine işaret eder.
Mutfak
Taze yapraklar çiğ ya da pişirilerek tüketilebilir. Salatalarda kullanılabilir. Yapraklar zaman geçtikçe acılaşır. Gerektiğinde hardal yerine kullanılabilir. Çimlendirilmiş tohumları salatalarda sos olarak tüketilebilir. Çiçek tohumları brokolinin yerini alabilir, hafif buharda beş dakika kadar pişirilmelidir.
Geleneksel tıp
Romatizma tedavisinde kullanılır. Antimikrobiyal özellikleri vardır.
Galen: Belli bir süre diyet yaptıktan sonra tüketilirse vücut sağlığını korumada etkilidir. Tüketilmesi şişkinliğe neden olsa da bağırsak çözücü ve idrara çıkmayı tetikleyicidir. Haşlandığında göğsü yumuşatıcıdır. Sirke ve balla karıştırıldığında kusturucudur ve dalağa faydalıdır. Balla karıştırılarak lapa halinde uygulandığında hem çürüklere hem de yılan sokmalarına karşı etkilidir. Saç dökülmesini engelleyicidir.
Dioscorides: Pürüzlü cildi temizlemek için kullanılır.
İbn-i Sînâ: Sebzesi gaz yapıcı iken tohumları gaz gidericidir. Darı ile birlikte saçkıran vakalarında kullanılır. Balla birlikte gözaltı morluklarını giderir. Cilt lekelerini giderir. Eklem ağrılarında kullanılır. Böcek, akrep ve yılan sokmalarına karşı başvurulur. Turp yiyeni akrebin sokamayacağı söylenir.
Dikkat
Yüksek miktarda tüketilmesi memeliler için zararlıdır.
Fotoğrafları
Literatür
Species Plantarum 2: 669. 1753. L.