Ranunculus repens (Horoz ibiği)

derleyen:

Tanımı

50 cm büyüyebilir. Gövde yatıktır ve bunlar bağımsız kökler oluşturur, bu eklemlerden yeni bitkiler çıkar. Taban yaprakları bileşiktir, 4 ila 20 cm uzunluğunda saplı ve üç geniş yaprakçığa bölünür. Yaprakçıklar 1,5 ila 8 cm uzunluğundadır. Saplıdırlar ve sığca lobludurlar. Gövdenin üst bölümündeki yapraklar küçüktür ve yaprakçıklar dardır, bunlar basit ya da mızraksı olabilir. Gövde ve yapraklar tüylüdür. Çiçekler altın sarısı renginde, parlak, 2 ila 3 cm çapında, beş taç yapraklı ve çiçek gövdesi yivlidir. Taç yapraklar parlaktır ve bunlar ayna işlevi görerek bitkinin böcekler tarafından tozlanmasını sağlar. Meyveler bir kapçık kümesi halindedir ve 2,5 ila 4 mm uzunluğundadır. Üç loblu, koyu yeşil, beyaz benekli yapraklar görülür.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Asya, kuzey Afrika ve Avrupa’da yayılış gösterir. Süs bitkisi değeri nedeniyle dünyanın büyük bölümünde işgalci hale gelmiştir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Nemli bölgelerde görülür. İzmit ve Kartepe ilçelerinde gözlemlenmiştir. Mayıs ve temmuz ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Türkçe adları

Dilimizde tiktakdana, sürünücü düğün çiçeği ve horoz ibiği adları ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Latince küçük kurbağa anlamına gelir. Muhtemelen cinsin kurbağalar gibi sulak alanlara yakın bulunmalarına atıftır. Bitkinin antikçağdaki diğer adı batrachiondur ve bu da kurbağa otu anlamına gelir. Cinsin bazı türlerinin yaprakları da kurbağa ayaklarını andırmaktadır. Bu cinsin Türkçe adı döğün çiçeğidir. Döğün, Türkçede yakmak/yakan anlamına gelir ve cinse bağlı bazı türlerin usaresinin temas halinde cildi tahriş etmesine işaret eder. Döğün kelimesi ne zaman düğün oldu, bilmiyoruz. Tür adı Latince sürünücü anlamına gelir. Türün sitolonlarının sürünücü yapısına işaret eder. Özgün tanımda bu “stolonibus repentibus” olarak belirtilmiştir. Türün çok kısıtlı bir tohum üretme potansiyeli vardır ve bu bağlamda çoğalmasının sitolonlar yoluyla olması mantıklıdır.

Gıda

Yapraklar pişirilerek tüketilebilir. Kök ise kurutulduktan sonra pişirilerek tüketilebilir.

Tıp

Analjezik ve deriyi kızartıcıdır. Çiğnenmiş yapraklardan elde edilen lapa, yaraların, kas ağrılarının ve romatizmal ağrıların tedavisinde kullanılmıştır.

Dikkat

Fotoğrafları