Ranunculus ficaria subsp. calthifolius (Çöp salebi)

derleyen:

Tanımı

Halihazırda bazı kaynaklarda Ficaria verna subsp. calthifolia adı ile geçmektedir. 5 ila 10 cm büyüyebilir. Çiçek zamanı gövde oldukça kısadır. Yapraklar sıkışık bir biçimde tabanda rozet oluşturur. Taç yapraklar 10 ila 15 mm uzunluğundadır. Nemli ya da ıslak toprakları, gölgeli ya da güneşli bölgeleri tercih eder. Güçlü ve rekabetçi bir istilacıdır.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak kuzey Afrika, Kafkasya ve Avrupa’da yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler] Tarla, çayır ve çalılıklarda görülür. Gebze ilçesinde gözlemlenmiştir. Mart ve nisan ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 1000 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Türkçe adları

Dilimizde çöpsalebi, basur otu, çöpmalı ve şehriye salebi adları ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Latince küçük kurbağa anlamına gelir. Muhtemelen cinsin kurbağalar gibi sulak alanlara yakın bulunmalarına atıftır. Bitkinin antikçağdaki diğer adı batrachiondur ve bu da kurbağa otu anlamına gelir. Cinsin bazı türlerinin yaprakları da kurbağa ayaklarını andırmaktadır. Bu cinsin Türkçe adı döğün çiçeğidir. Döğün, Türkçede yakmak/yakan anlamına gelir ve cinse bağlı bazı türlerin usaresinin temas halinde cildi tahriş etmesine işaret eder. Döğün kelimesi ne zaman düğün oldu, bilmiyoruz. Tür adı Antik Yunanca incir gibi anlamına gelir. Cinsin yumruları incir (Ficus carica) meyvelerine benzemektedir. Türkçe adı olan arpacıksalebi belirgin biçimde cinsin yumrulu yapısına işaret eder. Cinsin yumruları pişirilerek tüketilebilir. Arpacık ise soğanın (Allium cepa) hayli küçük ve yine yumruları incire benzeyen bir kültivarının adıdır. Alttür adı ise Latince Caltha yapraklı anlamına gelir. Alttürün aynı aileden Caltha (lipar) cinsi ile yaprak benzerliğine işaret eder.

Gıda

Pişirilmesi halinde zehir kaybolur. Kaynatılarak tüketilebilir. Genç yapraklar pişirilerek tüketilir. Erken dönemdeki yaprakların zehirli olmadığı bildirilmiştir ve bunlar salatalara eklenir.

Tıp

Yumrularının basura benzemesi nedeniyle, benzer benzeri tedavi eder ilkesi gereğince hemoroit tedavisinde kullanılmıştır.

Dikkat

Bilgi

Çiçekleri dişleri temizlemek için kullanılır.

Fotoğrafları