Ranunculus (Düğünçiçeği)

Özet

Ranunculus (Düğünçiçeği) büyük ölçüde nemli bölgelerde görülen, bazı türleri istilacı olan kalabalık ve kozmopolit bir cinstir.

Hiyerarşi

Plantae

Bitkiler

Ranunculales

Düğünçiçeği takımı

Ranunculaceae

Düğünçiçeğigiller

Tanımı

Ranunculus (Düğünçiçeği) sucul ya da karasal ve tek ya da çok yıllık otlardan oluşan bir cinstir. Rizomlu, sitolonlu ya da yumrulu olabilirler. Yapraklar tabanda ve/veya gövdede, basit, çeşitli biçimlerde bölümlü ya da loblu ya da bileşik, tamamı saplı ya da uzak yapraklar sapsız ve gövde yaprakları almaşlı dizilişlidir. Yaprak ayası böbreksi ile şeritsi ve kenarları düz ya da dişlidir. Çiçek durumu terminal ya da koltuklarda 2 ila 50 çiçekten oluşan talkımlar halinde ya da tek çiçeklidir. Bırahteler mevcut ya da değil, küçük ya da yaprak benzeri büyük ve involukrum oluşturmamaktadır. Çiçekler erselik ve simetriktir. Çanak yapraklar zaman zaman meyve zamanı kalıcı, 3 ila 5 adet, yeşil, mor, sarı ya da beyaz renkli, düz, dikdörtgensi ila eliptik, yumurtamsı ya da mızraksı ve 1 ila 15 mm uzunluğundadır.

Taç yapraklar mevcut değil ya da 22 adede kadar, belirgin, sarı, beyaz, kırmızı ya da yeşil renkli, düz, şeritsi ila dairesel ve 1 ila 26 mm uzunluğundadır. Ercikler 10 ila çok sayıda, iplikçikler ipliksi, pistiller 4 ila 250 adet, basit, tohum taslağı yumurtalık başına 1 adet ve boyuncuk vardır ya da yoktur. Meyve kapçık ya da nadiren kesecik formunda, kümelenmiş halde, sapsız, tablamsı, mercimeksi, küresel, yumurtamsı ya da silindirik ve gagalı ya da gagasızdır. Cins dünyanın büyük bölümünde yayılış gösterir. Bitki nankörlük ve istihzayı simgeler. Bütün türleri doğrudan tüketim halinde zehirlidir. Bu durum otçul hayvanları da kapsar. [Harita, Sinonimler, Türler]

Etimoloji

Cins adı Latince küçük kurbağa anlamına gelir. Muhtemelen cinsin kurbağalar gibi sulak alanlara yakın bulunmalarına atıftır. Bitkinin antikçağdaki diğer adı batrachiondur ve bu da kurbağa otu anlamına gelir. Cinsin bazı türlerinin yaprakları da kurbağa ayaklarını andırmaktadır. Bu cinsin Türkçe adı döğün çiçeğidir. Döğün, Türkçede yakmak/yakan anlamına gelir ve cinse bağlı bazı türlerin usaresinin temas halinde cildi tahriş etmesine işaret eder. Döğün kelimesi ne zaman düğün oldu, bilmiyoruz.

Tarihi

Çok türü olmakla birlikte hepsi aynı özelliklere sahiptir: Keskin ve üseratiftirler. Bir türünün daha geniş olmakla birlikte yaprakları kişnişe benzer ve çiçekleri ayva sarısı renklidir. Gövdesi zaman zaman mor olur ve kalın değildir, kökü Helleborus köküne benzer. Akarsuların yanında yetişir. Diğer türü tüylüdür, gövdesi uzundur ve yaprakları çentiklidir. Üçüncü türü küçüktür ve kötü kokar, çiçeği de altın sarısıdır. Dördüncüsü de buna benzer ancak çiçekleri sütlü gibi gözükür. Yaprak ve gövdeleri ağrılı biçimde ülseratif ve yakıcıdır. Bu nedenle tırnaklardaki izleri ve uyuzu çıkarmak için kullanılır. Kısa süreliğine uygulanırsa cilt altına yayılan siğiller ve kel noktalarda işe yarar. Kaynatıldıktan sonra mayasılı durulamak için sürülür. Kök kurutulup öğütüldükten sonra hapşırtıcı olarak kullanılır. Uygulandığında diş ağrısını giderir ancak dişin kırılmasına neden olur. DI 2-175.