Ranunculus asiaticus (Kebikeç)

derleyen:

Özet

Ranunculus asiaticus (Kebikeç) genelde bahçe ile mezarlara dikilen ve bahar aylarında çiçek açan çok yıllık bir bitkidir.

Hiyerarşi

Plantae

Bitkiler

Ranunculales

Düğünçiçeği takımı

Ranunculaceae

Düğünçiçeğigiller

Ranunculus

Düğünçiçeği

Türk Uygarlığındaki yeri

Kebîkec (كبيكج), bitkinin Farsçadaki karşılığıdır. Halîmî’ye göre sarı çiçekli bitkinin Türkçe adı dögün otıdır. Dioscorides, batrakhion (βατράχιον) maddesinde dört farklı bitki saymış, dördünün de tırnak rahatsızlıkları, diş ağrısı, cilt hastalıkları ve saçkıran vakalarında kullanıldığını, hapşırtıcı ve ağrı kesici olarak faydalanıldığını yazmıştır.

Kebîkec Anadolu’da, diş rahatsızlıkları ve cilt hastalıklarının tedavisinde kullanılmıştır.

© Doğan, Hüseyin (2023). Anadolu Türk Uygarlığında Bitkiler (XIII-XV. yy.) Yayımlanmamış Doktora tezi, Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli, s.462.

Tanımı

Ranunculus asiaticus (Kebikeç) genellikle 10 ila 30 cm büyüyebilen çok yıllık bir bitkidir. Kök yumrusu dikdörtgensi silindirik ve 1,5 ila 2 cm uzunluğundadır. Gövde basit ya da dallı, yaslanıcı tüylü ve 1 ila 6 arası çiçeklidir. Taban yaprakları üç loblu olmakla birlikte gövdede yukarı gidildikçe yapraklar daha derince bölünmüştür. Çanak yapraklar yayılıcıdır. Çiçekler iri, 3 ila 5 cm çapında, kırmızı, pembe sarı ya da beyaz renklidir. Meyve silindirik ve 2 ila 4 cm uzunluğunda ve 1 cm kalınlığındadır. Kapçık genişçe kanatlıdır.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Doğu Akdeniz havzasında yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Bahçe ve mezarlıklarda görülen bitki umumiyetle nisan ve mayıs ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi 50 ila 1000 metreye kadar olan rakımlarda İzmit ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adları

Dilimizde şakayık lalesi ve kebikeç adları ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Latince küçük kurbağa anlamına gelir. Muhtemelen cinsin kurbağalar gibi sulak alanlara yakın bulunmalarına atıftır. Bitkinin antikçağdaki diğer adı batrachiondur ve bu da kurbağa otu anlamına gelir. Cinsin bazı türlerinin yaprakları da kurbağa ayaklarını andırmaktadır. Bu cinsin Türkçe adı döğün çiçeğidir. Döğün, Türkçede yakmak/yakan anlamına gelir ve cinse bağlı bazı türlerin usaresinin temas halinde cildi tahriş etmesine işaret eder. Döğün kelimesi ne zaman düğün oldu, bilmiyoruz. Tür adı Latince Asya anlamına gelir. Burada işaret edilen Asya kıtası değil, Roma’nın Anadolu’ya verdiği Asia adınadır.

Fotoğrafları


Yorumlar

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Uyarı: Site sahibi, sitede yer verilen her türden bilginin uzman görüşüne dayandırılmaksızın kullanılmamasını şiddetle tavsiye eder.