Kocaeli Bitkileri | Punica granatum (Nar)

Nar

Anahtar kelimeler: Tıbbi bitki, Yenilebilir bitki, Asgari endişe (LC).

Dolaşım

Bitkiler › Mersin takımı › Aklarotugiller › Nar › Nar

Dağılımı

Bitki doğal olarak batı Asya’da yayılış gösterir ancak mutfak değeri nedeniyle dünyanın büyük bölümüne yayılmıştır.

Genel bilgiler

10 metre kadar büyüyebilir. Çiçekler kırmızı ve 3 ila 7 taç yapraklıdır. Yapraklar karşılıklı dizilişli, parlak renkli, ince-uzun şekilli, kısa saplı ve kırmızı kenarlıdır. Çanak yapraklar kırmızıdır ve dökülmez. Bir meyvede 600’e yakın tohum bulunur. 200 yıl kadar yaşadığı görülmüştür. Çiçekler erseliktir.

Gözlem

Yamaçlar, çalılıklar ve yol kenarında görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir.

Yaygın adları

Nar.

Çiçek zamanı

Mayıs-Haziran ayları.

Yükseklik

0-600 metre arası.

Etimoloji

Cins adı Latince “Kartacalı” anlamına gelir. Türün Avrupa’ya Kartaca üzerinden taşınmasına işaret eder. Meyvesi antikçağda “Kartaca elması” olarak bilinirdi. Tür adı Latince “taneli elma” anlamına gelir. Türün meyvesinin çok sayıda tohum barındırmasına işaret eder. Nar, İspanya’daki Gırnata (şimdi Granada) şehrinin amblemidir ve bazı kaynaklar etimolojik kökenin Gırnata elması anlamına geldiğini kaydeder.

Tarihi

Plinius: Kartaca’nın çevresinde “kartaca elması” ya da “granatum” olarak bilinen bir bitki yetişir. Çiçeğine “balaustium” denilir ve tıbbi olarak çok faydalıdır. Ayrıca kumaş boyası olarak da kullanılır ve boyanın/rengin adı bitki ile aynıdır: “puniceus”.

Çiçek ve meyvelerine Türk çini sanatında yer verilir. Pers mitolojisinde bilgi ve bilgeliği temsil eder. İsfendiyar, nar yedikten sonra ölümsüz olmuştur. Antik Yunanda nar tanrı meyvesi olarak kabul edilirdi. Akdeniz havzasındaki bazı kültürlerde yeni evli çiftlere nar hediye edilir. Antik Çin’de nar taneleri cennet meyvesidir ve tanelerin tamamını yiyenin çok çocuğu olur. Kur’an’da nar, ibret alınması gereken bir meyve olarak geçer. Harun peygamberin giysisine nar meyveleri işlenmişti, aynı işlemeler Zerdüşt rahiplerinin cübbelerinde de vardı.

Mutfak

Meyvesi doğrudan tüketilebilir ya da nar suyu olarak içilebilir. Meyveden yapılan nar ekşisi salatalarda kullanılır. C vitamini bakımından zengindir. Nar suyunda B vitamini ve potasyum bulunur.

Geleneksel tıp

İshal ve çarpıntıya iyi gelir. Mideyi güçlendirir. Kabuğu bağırsak tenyalarına karşı etkilidir. Kalp krizi riskini düşürür. Antibakteriyel, ishal engelleyici, büzücü, yatıştırıcı, adet akışı teşvik edici ve parazit düşürücüdür. Tanen bakımından zengindir. Ağız yaraları ve boğaz enfeksiyonları tedavisinde haricen kullanılır. Bütün bitki, özellikle kabuk, antibakteriyel, antiviral ve büzücüdür. Çiçekleri dizanteri, mide ağrısı ve öksürük tedavisinde kullanılır. Hem kök hem de kök kabuğu parazitleri atmak için kullanılır.

Galen: Dizanteri vakalarında başvurulur. Yara iyileştiricidir.

Dioscorides: Meyvesi besleyici değildir ama mideye faydalıdır. Çekirdeklerinin suyu cinsel organlardaki ülserlere iyi gelir. Çiçekleri büzücüdür. Kaynatılarak diş kaybı ya da diş kırılması durumlarında onarıcı olarak kullanılır.

Plinius: Çekirdeksiz nara “apyrna” denir, mideye zararlıdır, hem dişler hem de diş etlerine zarar verir. Nar ekşisi burun ve kulak rahatsızlıklarında, görme kaybında ve üreme organları rahatsızlıklarında kullanılır. Bir kişi vücuduna takılı (kemer, yüzük, ayakkabı, vb.) her şeyi çıkardıktan sonra sol elin başparmak ve dördüncü parmağı ile nar çiçeğini koparıp gözlerine sürdükten sonra ağzına koyar ve dişlerine değdirmeden yutarsa yıl boyunca gözlerinde rahatsızlık olmaz yönünde bir iddia vardır.

İbn-i Sînâ: Çiçeği diş eti kanamalarını durdurmak için kullanılır. Yaralar ve kesikler için faydalıdır. Dişleri güçlendirir. Balla birlikte dolama vakalarında kullanılır. Taneleri yara iyileştirici ve iltihap gidericidir. Yine balla kulak ağrısını gidermek için kullanılır. Kepek gidericidir. Kabakulak ve çarpıntı vakalarında kullanılır. Şurubu sarhoşluğu engeller. Hıçkırığı keser. İdrar söktürücüdür. Mideye faydalıdır.

Tıbb-ı Nebevî: Dalları ile diş temizlenmesi uygun görülmemiştir. Hadislerde her narın içinde bir adet cennet narı tanesi olduğu, bu yüzden narın tüm tanelerinin tüketilmesi ve böylece kırk gün boyunca şeytanın narı tüketenin çevresine gelemeyeceği bildirilir. Hızır ile İlyas’ın buluştuklarında nar meyvesi yedikleri belirtilir (başka bir rivayette ise nar değil kereviz yedikleri aktarılmıştır). Kalbi güçlendirdiği ve unutkanlığı önlediği belirtilir.

Muyîddin Mehî: Nar suyu hamile kadınlara faydalıdır. Nar suyu ayrıca ishal vakalarında da etkilidir. Boğazı ve göğsü yumuşatır. Mide ve kalbe faydalıdır.

Abdulvehhâb bin Yusuf: Dişlerin oynaması vakalarında kabuğu gargara yapılarak kullanılır. Hemoroit vakalarında başvurulur.

Dikkat

Aşırı miktarda tüketilirse, gastrik tahriş, kusma, baş dönmesi, titreme, görme bozuklukları, çökme ve ölüme neden olabilir. Kök kabuğu ciddi zehirlenmelere neden olabilir.