Prunella vulgaris (Yara otu)

derleyen:

Tanımı

5 ila 30 cm kadar büyür. Gövde dik ya da yükselicidir. Yapraklar mızrak şekilli, tırtıklı ve uçları kırmızıdır. Yapraklarda 3-7 arası damar bulunur. Çiçek kurulu baş ya da kısaca başak halindedir. Bırahte kırmızımsı ila siyahımsı mor renkli ve kenarları kirpiklidir. Çiçekler iki ağızlı ve tüp şekillidir. Genellikle üstteki ağız mor, alttaki ise beyazdır. Tohumlar ağustos ile eylül arası olgunlaşır. Çiçekler erseliktir.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Afrika, Asya ve Avrupa’da yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Orman açıklıkları, dere kenarı yol kenarı ve çayırlarda görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir. Mayıs ve eylül ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 1400 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Türkçe adları

Dilimizde yara otu, dağ erikotu ve gelincikleme otu adları ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Latince farenjit anlamına gelir. Kelimenin özgün hali Brunella’dır ve brunus’un (kahverengi) küçültülmüşüdür. Dil üzerinde oluşan (farenjit) kahverengi kaplamayı tedavi etmesiyle meşhur bir cinstir. Tür adı Latince yaygın anlamına gelir. Türün geniş dağılım alanına işaret eder.

Gıda

Genç yaprak ve saplar çiğ olarak yenilebilir. Tüm bitki haşlanarak da tüketilebilir. A, C ve K vitaminlerini içerir. Salatalara ve çorbalara eklenir. Yaprakları kurutularak demlendikten sonra ferahlatıcı olarak içilir.

Tıp

Cilt tahrişlerine iyi gelir. Yaraları dezenfekte etmekte kullanılır. Değiştirici, antibakteriyel, antibiyotik, ishal engelleyici, ateş düşürücü, antiseptik, spazm çözücü, sıkıştırıcı, gaz giderici, idrar söktürücü, ateş düşürücü, tonik ve parazit düşürücüdür. Çok uzun süredir ülser ve yaralanmalara karşı kullanılır. Ayrıca ateş, ishal, kusma, iç kanama tedavisinde dahili olarak çay olarak alınır. Kore’de ödem, nefrit, sıraca ve guatr tedavisinde kullanılır.