Kuşekmeği
Anahtar kelimeler: Tıbbi bitki, Yenilebilir bitki, Boya bitkisi.
Dolaşım
Bitkiler › Karanfil takımı › Madımakgiller › Madımak › Kuş ekmeği
Dağılımı
Bitki doğal olarak Avrasya ve kuzey Amerika’da yayılış gösterir. Günümüzde güney yarımkürede de yayılış gösterir.
Genel bilgiler
Yarı dik gövdesi 10 ila 40 cm büyüyebilir. Gövde tabandan itibaren çok dallıdır. Yapraklar tüysüz ve kısa saplıdır. Çiçekler yeşil, beyaz ya da pembe kenarlıdır. Meyve koyu kahverengidir. Tohumlar ağustos ve ekim ayları arası olgunlaşır. Çiçekler erseliktir. Tohumlar uzun süre toprakta canlı kalabilir. Güneşli bölgeleri ve nemli toprakları tercih eder.
Gözlem
Yol kenarı, tahrip edilmiş araziler ve çayırlarda görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir.
Yaygın adları
Kuşekmeği, Çoban değneği, Eşek madımağı, Kadımalak, Keçimemesi, Köy otu, Kurtpençesi, Madımağın oynaşı.
Çiçek zamanı
Temmuz-Kasım ayları.
Yükseklik
0-700 metre arası.
Etimoloji
Cins adı Antik Yunanca “çok boğumlu” anlamına gelir. Cinsin çok sayıdaki eklemli yapısına işaret eder. Beri taraftan “çok tohumlu” anlamını da vermesi muhtemeldir. Cins tohum bakımından hayli üretkendir. Türkçe yaygın adı olan “madımak” Ermenice (մատիտեղ) kökenlidir ve aynı şekilde Polygonum cinsinin genel adıdır. Tür adı Latince “kuşla ilgili” anlamına gelir. Bitki çok sayıda tohum üretir ve bu tohumlar çoğu kuş türü tarafından sevilerek tüketilir.
Mutfak
Bitkinin tohumlarının Demir Çağ’da tüketildiği bilinmektedir. Genç yaprak, tohum ve sürgünler çiğ ya da pişirilerek tüketilebilir. Çinko bakımından zengindirler. Tohumları çeşitli hamur işlerinin yapımında kullanılır.
Geleneksel tıp
Etkili bir büzücü ve idrar söktürücüdür. Dizanteri ve hemoroit tedavisinde kullanılır. Çeşitli akciğer rahatsızlıklarında etkilidir. Solunum şikayetlerinde başvurulur. Parazit düşürücü, kalbi güçlendirici, ateş düşürücü, kan durdurucu, taş düşürücü ve yara iyileştiricidir. Kanama, yara ve ishal tedavisinde kullanılır. Yapraklar idrar söktürücü ve yumuşatıcıdır. Burun kanamasını durdurmak için buruna uygulanır.
Dioscorides: Kan tükürme, safra sorunları ve ağrılı idrar vakalarında başvurulur. Zehirli hayvan ısırıklarında etkilidir. Aşırı adet kanamalarına faydalıdır. Kulak yara ve iltihaplarına iyi gelir. Balla birlikte cinsel organlardaki yaraları iyileştirir.
Plinius: Burun deliklerine enjekte edilen suyu burun kanamasını durdurur. Ayrıca kan tükürme ya da vücuttaki diğer kanamalarda da etkilidir.
İbn-i Sînâ: Kan durdurucudur. Şişlere uygulanır. İltihap gidericidir. Kulak yaralarına iyi gelir. İdrar söktürücü ve taş düşürücüdür.
Biliyor musunuz?
Bitkiden mavi, sarı ve yeşil renkli boya elde edilir.
Fotoğrafları
Literatür
Species Plantarum 1: 362–363. 1753. L.