Polygonum arenastrum (Bezmece otu)

derleyen:

Tanımı

30 cm büyüyebilir. 45 cm. kadar uzayabilen bir kazık kök geliştirir. Çok sayıda gövde vardır ve bitkinin mat bir genel görünümü olur. Gövde çok uzundur, dallıdır ve zikzak biçiminde uzar. Yapraklar almaşlı dizilişli, dikdörtgensi, tüysüz, 12 ila 37 mm uzunluğunda ve mavimsi yeşil renklidir. Yaprak sapı kısadır. Çiçekler beyaz ya da yeşil renkli, taç yapraksız ve gövde üzerinde çıkarlar. Çanak yapraklar pembemsi ve beyaz kenarlıdır. Tohumlar yumurta biçimli, koyu kırmızımsı kahverengi ve parlak pürüzsüz bir yüzeye sahiptir.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Avrupa’da yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Yol kenarı, tahrip edilmiş araziler ve çayırlarda görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir. Haziran ve kasım ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Türkçe adı

Dilimizde bezmeceotu adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca çok boğumlu anlamına gelir. Cinsin çok sayıdaki eklemli yapısına işaret eder. Beri taraftan “çok tohumlu” anlamını da vermesi muhtemeldir. Cins tohum bakımından hayli üretkendir. Türkçe yaygın adı olan madımak, Ermenice (մատիտեղ) kökenlidir ve aynı şekilde Polygonum cinsinin genel adıdır. Tür adı Latince Polygonum arenarium gibi anlamına gelir. İki tür arasındaki benzerliğe işaret eder.

Türk Uygarlığındaki yeri

Tarna (طرنه), bitkinin Arapçadaki karşılığıdır. Sürünücü bir bitki olduğu, yapraklarının ince olduğu, yaprak koltuklarında beyaz renkli tohumlar (çiçekler?) ve meyvelerinin su damlaları gibi olduğu kaydedilmiştir. Bitki hemoroid tedavisinde kullanılmıştır.

Gıda

Yapraklar, tohumlar ve genç sürgünler tüketilebilir. Çinko bakımından zengindirler. Tohumları çeşitli hamur işlerini yapmak için kullanılır. Yapraklardan çay elde edilir.

Tıp

Dizanteri ve hemoroit tedavisinde kullanılır. İdrar söktürücüdür. Parazit düşürücü, büzücü, kalbi güçlendirici, safra söktürücü, ateş düşürücü, kanama durdurucu, taş düşürücü ve yara iyileştiricidir. Yaralar, kanamalar, basur ve ishallerin tedavisinde dahili ve harici olarak büzücü olarak kullanılmıştır. Dışarıdan, burun kanaması ve yaraları tedavi etmek için uygulanır. Tohumlar kusturucu ve müshil etkilidir.