Pinus (Çam)

Özet

Pinus (Çam) kuzey yarımkürede devasa ormanlar oluşturan, ayrıca çok sayıda türü süs bitkisi olarak yetiştirilen meşhur bir cinstir.

Hiyerarşi

Tanımı

Pinus (Çam) her dem yeşil ağaçlardan oluşan bir cinstir. Taç genç bitkilerde genellikle konik iken zamanla yuvarlak ya da düz tepelidir. Dallar halka biçiminde sıralıdır. Yapraklar çift olarak kısa sürgünlerde görülür. Polen kozalakları sıkı başak benzeri bir küme halinde, yumurtamsı ila silindirik konik, bronz ila sarı, kırmızı mavi ya da lavanta renklidir. Tohum kozalakları iki yıl sonra olgunlaşmakta, dökülücü ya da kalıcı, sarkık ila dik, saplı ya da sapsızdır. Pullar kalıcı, odunsu ya da esnek ve bırahteler içkindir. Tohumlar kanatlı ya da kanatsızdır. Cins kuzey yarımküreye özgüdür ancak günümüzde güney yarımküreye de dağılmıştır. [Harita, Sinonimler, Türler]

Anahtar

Aç

1. Tomurcuklar reçineli değil; yapraklar pörsük, açık yeşil

2. Taç şemsiye formunda; tohumlar kanatsız 5. pinea

2. Taç düzensiz; tohumlar kanatlı

3. Kozalaklar belirgin saplı, sarkık 4. halepensis

3. Kozalaklar sapsız, yayılıcı 3. brutia

1. Tomurcuklar reçineli; yapraklar sert, mavimsi yeşil ya da koyu yeşil

4. Sürgünler kırmızımsı; yapraklar mavimsi yeşil, kıvrımlı; kozalak sarkık 1. sylvestris

4. Sürgünler siyahımsı; yapraklar koyu yeşil, kıvrımlı değil; kozalak dik ya da yükselici 2. nigra

I. Yapraklar ince ve esnek, çoğunlukla kısa sürgünlerde üçlü gruplar halinde radiata

I. Yapraklar kalın ve sert, kısa sürgünlerde daima çift gruplar halinde pinaster

Etimoloji

Cins adı Latince reçine anlamına gelir. Cinsin reçineli yapısına işaret eder.

Tarihi

İsthmia oyunlarında birinci gelenlere çam yapraklarından oluşan taç verilirdi. Türk mitolojisinde Tanrı Ülgen yerden göğün en ucuna kadar yükselen bir çam ağacının tepesinde otururdu. Pan tarafından takip edilen Pitys, tanrılara kendisini kurtarmaları için yalvarır ve bunun sonucunda çam ağacına dönüştürülür. Çam kozalağı Asur uygarlığında kutsaldı ve tapınak süslemelerinde sıklıkla kullanılıyordu. Neptun ve Pan’ın bitkisidir.

Dioscorides 1-69: İki tür çamdan elde edilir. Kabukları büzücüdür, sıyrık, yanık ve yaralar için uygundur. Alttan dumanı tutulduğunda fetüs ve doğum sonrası kalıntıları dışarı çeker, içildiğinde ishali keser ve idrar söktürücüdür. Yaprakları öğütülerek lapa halinde çıban ve iltihaplı yaralara uygulanır. Sirke içinde ezilerek kaynatıldıktan sonra gargara yapılırsa diş ağrısını geçirir. Su ya da hidromel ile içildiğinde karaciğer hastalarına faydalıdır. Yakılarak isinden yazı mürekkebi elde edilir, ayrıca kirpik ve göz kapaklarını boyamak için kullanılır. Göz kapaklarının kenarlarının aşınması, kirpik dökülmesi ve göz yaşarmasına iyi gelir.

Fıstık çamı, pas renkli bir kabukla kaplı bir dizi küçük çekirdek içerir, doğa tohumlara yumuşak bir kabuk sağlamada özenlidir. Terentina türünün kabukları parmakla kırılabilir ve bu yüzden daha ağaçta iken kuşlar tarafından tüketilir. Sappinia’ın tohumları kabuktan daha çok yumuşak bir zarla kaplıdır ve tohumla birlikte yenir. Pityis ise pinaster’i üretir ve bu öksürük için kayda değer bir çaredir. Tohumlar bazen balda kaynatılır ve buna aquiceli denir. Isthmia oyunlarının galiplerine çam yapraklarından yapılma bir çelenk takılmaktadır. PL 15-9.

Kozalakta bulunan meyveler tek başına ya da balla alındığında öksürük ve göğüs rahatsızlıklarına iyi gelir. Kabuklu yemişler yenildiğinde ya da üzüm pekmezi ve salatalık çekirdeği ile içildiğinde idrar söktürücüdür, mesane ve böbrek etrafındaki yanma hissine iyi gelir. Semizotu suyu ile alındığında mide ağrısını giderir, sarkık vücudu canlandırır ve sıvı kaybını azaltır. Ayrıca öğütülmüş ve üzüm pekmezinde kaynatılmış fıstığı inatçı öksürük ve tüberküloza iyi gelmektedir.

Kocaeli’ndeki türler