Şekerci boyası
Anahtar kelimeler: Tıbbi bitki, Yenilebilir bitki, Zehirli bitki, Boya bitkisi, Neofit bitki.
Dolaşım
Bitkiler › Karanfil takımı › Şekerciboyasıgiller › Şekerciboyası › Şekerci boyası
Dağılımı
Bitki doğal olarak kuzey Amerika’da yayılış gösterir ancak günümüzde Avrupa kıtasında da doğallaşmıştır. İlimizde özellikle orman sınırlarında doğallaşmış durumdadır.
Genel bilgiler
2 metre kadar büyüyebilir. Gövdeler yeşil ila kırmızı renklidir ve uzun bir kazık köke sahiptirler. Basit yapraklıdır, gövde yeşil, kırmızı ya da mor renkli, büyük beyaz kazık köklüdür. Yeşil ve beyaz arası çiçekler neredeyse siyah, mor meyvelere döner. Çiçekler 4 ila 5 çanak yapraklı ve taç yapraksızdır. Çiçekler uzun kümeler halindedir. Tohumlar toprakta uzun süre canlı kalabilir. Tohumlar ekim ila kasım arası olgunlaşır. Çiçekler erseliktir.
Gözlem
Dere kenarı, orman sınırları ve yol kenarında görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir.
Yaygın adları
Şekerci boyası, Acımur, Dünyagüzeli, Şerbet boyası, Kuşüzümü.
Çiçek zamanı
Haziran-Eylül ayları.
Yükseklik
0-600 metre arası.
Etimoloji
Cins adı Antik Yunanca “cilalı bitki” anlamına gelir. Cinsin genel görünümüne işaret eder. Cinsin Türkçe adı olan “şekerci boyası” ile Phytolacca americana’nın olgun meyvelerinden elde edilen kırmızı boyaya işaret edilir. Tür adı Latince “Amerika kıtası” anlamına gelir. Türün yayılış coğrafyasına işaret eder. Özgün tanımda bu “Habitat Virginia, Mexico” olarak belirtilmiştir.
Mutfak
Erken dönemdeki bitkinin yaprak ve gövdeleri pişirilerek tüketilebilir.
Geleneksel tıp
Kabakulak, artrit ve çeşitli cilt tedavileri için başvurulur. Bununla birlikte insan sağlığı üzerinde olumlu etkisi olduğuna dair tıbbi kanıt yoktur. Kök değiştirici, yatıştırıcı, iltihap giderici, müshil, balgam söktürücü ve uyuşturucu etkilidir. Taze kök morluklara lapa halinde uygulanır. Meyve suyu hemoroit vakalarında kullanılır. Meyveden yapılan çay dizanteri vakalarında kullanılır.
Dikkat
Meyveler insan ve hayvanlar için (Zehirden etkilenmeyen bazı kuş türleri tarafından meyveleri tüketilir) risklidir. Yaprak, gövde ve kökler zehirlidir. Bitkiyi tutarken eldiven giyilmesi önerilir. Bitkinin özsuyu dermatite neden olabilir. Hamilelik süresince uzak durulmalıdır. Çocuklar için tek bir meyvesi çok tehlikelidir ve ölümcüldür. Zehirlenme belirtisi kusma ve ishal halidir.
Biliyor musunuz?
Meyvelerin kırmızı mürekkep elde edilir. Kökü kaynatılarak sabun elde edilir.
Fotoğrafları
Literatür
Species Plantarum 1: 441. 1753. L.