Persicaria maculosa (Söğüt otu)

derleyen:

Tanımı

80 cm büyüyebilir. Gövde diktir. Yapraklar almaşlı dizilişli, kısa saplı ve genellikle alt yüzeyleri yoğun tüylüdür. Yaprak merkezinde sıklıkla koyu bir leke görülür, bu leke darca yumurtamsı ve kenarları düzdür. Çiçeklenme yoğun terminal biçimdedir ve genellikle baş aşağı durur. Çiçekler pembe renkli, dört ila beş lobludur. 6 ercik ve 2 boyuncuk görülür. Meyve parlak siyah renkli ve üç köşeli kapçıktır.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Avrasya’da yayılış gösterir. Günümüzde Amerika kıtasında işgalci tür olarak kabul edilmektedir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Sulak alanlarda görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir. Ağustos ve aralık ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 1500 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Türkçe adı

Dilimizde biber otu, söğüt otu, keçimemesi, kuşekmeği ve madımak adları ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Latince Prunus persica’ya benziyor anlamına gelir. Cinsin yaprak yapısının şeftali yaprağına benzemesine işaret eder. Türkçe adı olan söğütotu, Persicaria salicifolia türü ile doğrudan ilintili olmalı. Salicifolia, Latince söğüt yapraklı demektir. Tür adı Latince benekli anlamına gelir. Türün yapraklarında görülen koyu lekeye işaret eder.

Türk Uygarlığındaki yeri

Karâtâvgunun (قراطاوغنن), bitkinin Antik Yunancadaki karşılığı olan krataiogonon (κραταιόγονον)’dan muharreftir. Metinlerimizde bitki için yaban darısı adı da tercih edilmiştir. Dioscorides, âdetin bitiminden sonra kadın tarafından kırk gün boyunca tohumlarının içilmesi halinde erkek çocuğa hamile kalınacağına inanıldığını aktarmıştır. Yapraklarının bugdây yapraklarına benzediği ve gölgeli yerlerde yetiştiği belirtilen bitkinin, kadınlar tarafından tüketilirse doğacak çocuğun erkek olacağı kaydedilmiştir.

Tarihi

Dioscorides 3-124: Yaprakları buğdaya, tohumları darıya benzer. Kökten çok sayıda budaklı gövde çıkar. Gölgeli ve çalılık alanlarda yetişir. Âdet döneminden sonra ve cinsel ilişkiden önce aç karnına 40 gün boyunca günde üç kere içen kadının erkek çocuğu olacağı söylenir. Ancak erkek de aynı sayı ve gün boyunca içmeli ve ardından kadınla cinsel ilişkiye girmelidir.

Gıda

Yapraklar, tohumlar ve genç sürgünler tüketilebilir.

Tıp

Tanin içerir. İshal ve enfeksiyonlara karşı kullanılır. Yapraklar büzücü, idrar söktürücü, deri kızartıcı ve parazit düşürücüdür. Demlenerek mide ağrısını gidermek için kullanılır. Lapa halinde ağrı giderici olarak uygulanır. Kaynatılarak romatizma tedavisinde kullanılır.