Şeker havucu
Anahtar kelimeler: Yenilebilir bitki, Tıbbi bitki, Haşerat kovucu.
Dolaşım
Bitkiler › Maydanoz takımı › Maydanozgiller › Kelemenkeşir › Şeker havucu
Dağılımı
Bitki doğal olarak Avrupa, Kafkasya ve Lübnan’da yayılış gösterir.
Genel bilgiler
20 ila 100 cm büyüyebilir. İlk yıl teleksi loblu bir rozet oluşturur. İkinci yıl ise çiçek açar. Kök kalındır. Yapraklar tek teleksi ve 10 ila 30 cm uzunluğundadır. Yaprakçıklar 2 ila 6 arası çifttir. Çiçek kurulu tepede ya da koltuklarda ve 5 ila 7 kolludur. Çiçekler sarı renklidir.
Gözlem
Ekili arazilere yakın batak alanlarda görülür. İzmit ilçesinde gözlemlenmiştir.
Yaygın adları
Yabani havuç.
Çiçek zamanı
Temmuz-Ağustos ayları.
Yükseklik
0-1400 metre arası.
Etimoloji
Cins adı Latince “toprak gıdası” anlamına gelir. Bitkinin yer altındaki kökü (yabani havuç) tüketilebilir. Bu kök aynı zamanda tabanda kalın iken aşağı doğru sivrilen yapıdadır ve fide dikmek için toprakta delik açmaya yarayan el aletini andırmaktadır. Cins adı ile ilgili ikinci senaryo da buna işaret etmektedir. Tür adı Latince “ekilen” anlamına gelir. “sativa”, ekonomik ya da besin değeri olan ve yaygın olarak insanlar tarafından ekilen bitkiler için tercih edilen bir epitettir. Alttür adı ise Latince “yakan, tüketen” anlamına gelir. Olasılıkla tadına yad da usaresine işaret etmektedir.
Mutfak
Kökü çiğ ya da pişirilerek tüketilebilir. Potasyum açısından zengindir. Çiçek açtıktan sonra gövde odunlaşır ve yumrusu yenilebilir olmaktan çıkar.
Geleneksel tıp
Çeşitli antioksidanlar ihtiva eder. Kökünden elde edilen çay kadınsal şikayetlerin tedavisinde kullanılır. Kökten elde edilen lapa iltihaplanmalara ve yaralara uygulanır.
Galen: Yenilebilir bir bitkidir. İdrar söktürücüdür.
Dioscorides: Kökü haşlanarak tüketilirse mideye faydalıdır. İdrar söktürücü ve iştah açıcıdır.
Plinius: Tüketilir. İdrar söktürücü, şişkinlik ve kolik gidericidir. Yılan ve akrep gibi hayvanlardan alınan yaraları iyileştirmek için kullanılır.
İbn-i Sînâ: İdrar söktürücü ve adet akışı teşvik edicidir.
Dikkat
Özsuyu hassas insanlarda dermatite neden olabilir.
Biliyor musunuz?
Yaprak ve kökleri böcek kovucu olarak kullanılır.
Fotoğrafları
Literatür
Prodromus der Flora von Böhmen 3:574. 1875. Čelak