Pancratium maritimum (Kum zambağı)

Tanımı

Pancratium maritimum (Kum zambağı) genellikle 12 ila 45 cm büyüyebilen bir bitkidir. Soğanı oldukça büyük, 5 ila 5,5 cm uzunluğunda ve 3,5 ila 4,5 cm genişliğindedir. Yapraklar çiçeklerden önce belirir, 2,8 ila 4 cm uzunluğunda, 1 ila 2,5 cm genişliğinde ve tepede küttür. Sıkapa çoğunlukla 40 cm uzunluğundadır. Çiçek durumu 3 ila 10 arası sayıda çiçek bulundurur. Çiçekler hoş kokulu, iri, gösterişli ve beyaz renklidir. Sıpata 3,5 ila 9 cm uzunluğunda ve genişçe mızraksıdır. Çiçek sapı 5 ila 13 mm uzunluğundadır. Kapsül 2 ila 3 cm uzunluğunda ve 2 ila 2,5 cm genişliğindedir. Çiçeklerin kokusu, kokunun algılanabilir halde olduğu rüzgar esmediği durumlarda belirginleşmektedir. Bunun en açık nedeni, türü tozlayan atmaca güvelerinin rüzgarsız havalarda uçmayı tercih etmeleridir. Daha da ilginci, bitki kendi polenini kabul etmediğinden, rüzgar yoluyla oluşan tozlaşma da işe yaramamaktadır.

Kökü kırmızımsıdır ve tadı yakıcıdır. Yaprakları ak zambak yapraklarına benzer ancak daha uzundur. Adasoğanı ile benzer özelliklere sahiptir. Kökünün suyu acıburçak unu ile karıştırılarak hidromelle küçük pastiller haline getirilmiş ve ayrıca dalak hastalığı ile ödemi olanlara verilmiştir. DI 2-172.

Kumzambağı ile ilgili bilgi → Pancratium || Nergisgiller ile ilgili bilgi → Amaryllidaceae

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Akdeniz havasından Ortadoğu ile Kafkasya’ya kadar olan bölgede yayılış gösterir. Deniz kenarında görülen bitki umumiyetle haziran ve ekim ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 50 metreye kadar olan rakımlarda Kandıra ilçesinde gözlemlemek mümkündür. Çiçek açtığı dönem turizm sezonu ile örtüştüğünden yoğun baskı altındadır. Ayrıca kumsallara giren iş makineleri ve motorlu araçlar, sahillerin kamp alanı olarak kullanılması ve buralarda ateş yakılması doğal alanlarını tahrip etmektedir. Uzunkum Tabiat Parkı’nın, tabiat parkı statüsünü kaybetmiş olması da türün ilimizdeki varlığını uzun vadede tehdit etmektedir.

Harita → Sinonimler → Herbaryum

Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca her şeyi güçlü anlamına gelir. İsim Dioscorides tarafından kullanılmaktadır. Burada atıf iki yönlü olabilir, ilki bitki bilinen bir tıbbi bitkidir. İkincisi ise bitkinin, habitatı ile ilgili olmalıdır. Bitki, deniz kumullarında görülmektedir ve burada koşullar oldukça zordur. Kelime her derde deva anlamında da kullanır. İsim ayrıca Yunan olimpiyatlarında bulunan ve boks ile güreşin karması olan bir spor dalının adıdır. Tür adı Latince denize yakın anlamına gelir ve açık bir şekilde türün deniz kenarındaki kumsallarda görülmesine işaret etmektedir. İkili adlandırma öncesi adı “Lilio Narcissus albus maritimus minor”dur.

Gıda

Soğanı pişirilerek tüketilebilir ancak zehirli olduğu için bu bilgiye şüpheli bakılmalıdır.

Soğanı hafifçe zehirlidir.

Tıp

Soğanı kusturucudur.

Tohum kutusunda bulunan yünlü tüyler keçe ayakkabı yapımında kullanılmıştır.