Özet
Oxalis pes-caprae (Koca ekşiyonca) genelde bahçe sınırlarına dikilen ve bahar başından yaz başına kadar çiçek açan bir bitkidir.
Hiyerarşi
Tanımı
Oxalis pes-caprae (Koca ekşiyonca) gövdesi sıkapozdur, 20 ila 30 cm büyüyebilir ve yer altı gövdesi yumrular bulundurur. Yapraklar tabanda, üç yaprakçıklı, ters üçgensi, derince girintili, parlak yeşil renkli ve zaman zaman mor lekelidir. Yaprak sapı 3 ila 10 cm uzunluğunda, dik ila yayılıcıdır. Sıkapoz 15 ila 30 cm uzunluğunda, yaprakları aşar ve tepesinde şemsiye formunda çiçek kurulu bulunur. Çiçek kurulu 3 ila 20 arası çiçek taşır. Çiçekler 2 ila 3 cm çapında ve baş aşağıdır. Çanak yapraklar mızraksı, serbest ya da hafifçe kaynaşık ve yaklaşık 5 mm uzunluğundadır. Taç yapraklar ters yumurtamsı, kaynaşık, parlak sarı renkli ve 15 ila 25 mm uzunluğundadır. Ercik on adettir. Kapsül uzun silindirik ve havlıdır. Doğal olmayan popülasyonları vejetatif çoğalır ve tohum üretmezler.
Gözlem bilgileri
Bitki doğal olarak Güney Afrika’da yayılış gösterir ancak süs bitkisi değeri nedeniyle günümüzde özellikle Akdeniz havzasında doğallaşmıştır. [Harita, Alt türler, Sinonimler, Herbaryum] Bahçe, yol kenarı ve orman sınırlarında görülen bitki umumiyetle mart ve haziran ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1000 metreye kadar olan rakımlarda İzmit ilçesinde gözlemlemek mümkündür.
Türkçe adları
Dilimizde koca ekşiyonca ve güzel ekşitırfıl adları ile bilinmektedir.
Etimoloji
Cins adı Antik Yunanca ekşi anlamına gelir ve bu bağlamda yaprakların belirgin ekşi tadına işaret etmektedir. Cinsin Türkçe adı olan ekşiyonca, tadına ve üç yapraklı olmasına işaret eder. Yaprakları Trifolium (yonca) yapraklarını andırır. Tür adı Latince keçi ayağı anlamına gelir ve açık bir şekilde türün yaprak yapısına dikkat çekmektedir.
Gıda
Tadı güzeldir ve hem insanlar hem de hayvanlar için kararında tüketilirse zararsızdır. Yaprakları az miktarlarda salatalara eklenmektedir. Soğanları çiğ ya da haşlanmış olarak sütle birlikte tüketilmektedir.
Tıp
Taze soğanı parazit düşürücüdür.
Dikkat
Büyük miktarda tüketimi, kalsiyum emilimini inhibe edebileceği rapor edilmiştir. Yapraklar oksalik asit içerir, bu yüzden aşırı tüketilmesi beslenme yetersizliğine neden olabilir. Yapraklar pişirilirse bu asit miktarı azalacaktır. Romatizma, artrit, gut, böbrek taşı veya aşırı asitlik eğilimi olanlar bu bitkiyi kullanırken dikkatli olmalıdırlar.
Bilgi
Yapraklarından sarı boya elde edilmiştir.
Bir yanıt yazın