Oxalis corniculata (Sarı ekşiyonca)

---

Anahtar kelimeler: Tıbbi bitki, Yenilebilir bitki, Boya bitkisi, Arkeofit bitki.

Dolaşım

Bitkiler › Ekşiyonca takımı › Ekşiyoncagiller › Ekşiyonca › Sarı ekşiyonca

Dağılımı

Bitki doğal olarak güney Asya’da yayılış gösterir ancak süs bitkisi değeri nedeniyle dünyanın büyük bölümünde doğallaşmıştır.

Genel bilgiler

30 cm kadar büyüyebilir. Çok sayıda gövde görülür, bunlar yatık ve kaba tüylüdür. Yaprakçıklar ters yüreksi ve derince çentiklidir. Çiçekler tek ya da çok sayıda koltuklarda şemsiye halindedir. Çanak yaprak mızraksı, ucu küt ve 3 ila 5 mm uzunluğundadır. Taç yapraklar sarı renkli ve 6 ila 8 mm uzunluğundadır. Kapsül dikdörtgensi silindirik ve yoğun biçimde havlıdır. Yavaş büyüyen bir bitkidir. Üçlü yapraklar üçlü yaprakçıklara bölünür ve Trifolium türlerini andırır. Çiçekler erseliktir.

Gözlem

Bahçe, yol kenarı ve orman sınırlarında görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir.

Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca “ekşi” anlamına gelir. Yaprakların belirgin ekşi tadına işaret eder. Cinsin Türkçe adı olan “ekşiyonca”, tadına ve üç yapraklı olmasına işaret eder. Yaprakları Trifolium (yonca) yapraklarını andırır ve hatta antikçağda bu bitkiler de trifolium olarak bilinirdi. Tür adı Latince “boynuz gibi” anlamına gelir. Türün meyve yapısına işaret eder. İkili adlandırma öncesi adı “Trifolium acetosum corniculatum”dur.

Mutfak

Yaprakları çiğ ya da pişirilerek tüketilebilir. Salata ve diğer gıdalara ekşi bir lezzet vermek için kullanılabilir. Yaprakları çok soğuk olmadıkça tüm yıl kullanılabilir. Yaprakları keskin limon tadındadır ve yenilebilir. C vitamini bakımından zengindir.

Geleneksel tıp

Parazit düşürücü, yangı giderici, iskorbüt hastalığını önleyici, büzücü, yatıştırıcı, idrar söktürücü, adet kanamasını uyarıcı, ateş düşürücü, taşı dağıtıcı veya eritici ve kanamayı durdurucudur. İnfluenza, ateş, idrar yolu enfeksiyonları, enterit, diyare, travmatik yaralanmalar, burkulmalar ve zehirli yılan ısırıkları tedavisinde kullanılır. Bitkinin suyu, tereyağı ile karıştırılarak, kas şişmeleri, haşlanma ve sivilceye uygulanır. C vitamini bakımından zengindir. Yaprak suyu böcek ısırıkları, yanıklar ve cilt patlamalarına uygulanır. Antibakteriyel bir etkiye sahiptir.

Dikkat

Büyük miktarda tüketimi, kalsiyum emilimini inhibe edebilir. Yapraklar oksalik asit içerir, bu yüzden aşırı tüketilmesi beslenme yetersizliğine neden olabilir. Yapraklar pişirilirse bu asit miktarı azalacaktır. Romatizma, artrit, gut, böbrek taşı veya aşırı asitlik eğilimi olanlar bu bitkiyi kullanırken dikkatli olmalıdırlar.

Biliyor musunuz?

Yapraklar ağızda çiğnendiğinde sümüksü bir tabaka oluşturur, cam yiyormuş gibi yapan sihirbazlar tarafından bu yönteme başvurulur. Bitkiden haşlandığında sarı boya elde edilir.

Fotoğrafları

Literatür

Species Plantarum 1: 435. 1753. L.