Origanum (Mercanköşk)

Özet

Origanum (Mercanköşk) özellikle göz alıcı bırahteleri ile karakteristik olan ve bazı türleri çeşni olarak kullanılan bir cinstir.

Hiyerarşi

Tanımı

Origanum (Mercanköşk) tüylü ya da çıplak, aromatik ve odunsu ya da otsu çok yıllık otlar ile çalımsılardan oluşan bir cinstir. Gövde birkaç adet, yükselici ya da dik ve genellikle dallıdır. Yapraklar neredeyse sapsız ya da saplı, eliptik, yumurtamsı, yüreksi ya da neredeyse dairesel, düz ya da dişli, tepesi küt ya da sipsivridir. Çiçek durumu dallı, zaman zaman bileşik salkım ila yalancı şemsiye ya da başak formunda, başaklar uzatılmış ila neredeyse küresel, dik ya da sarkık, sıklıkla saplı ve zaman zaman gevşek ya da birkaç çiçeklidir. Bırahteler kiremit dizilişli, sıklıkla gösterişli ve parlak renkli olup ikincil bırahteler mevcut değildir. Çiçekler neredeyse sapsız, tek ya da nadiren 2 ila 8 adet çiçekli talkımlar halindedir.

Çanak çok simetrili ve beş loblu ila güçlü biçimde tek simetrili, iki dudaklı, loblar genişçe üçgensi ila dilsi, zaman zaman indirgenmiş ya da çanak bir dudaklı ve arkadaki dudak düzdür. Taç iki dudaklı, genellikle beş loblu, beyaz, pembe ya da mor renkli, lobları uzunluğu neredeyse eşit, tüp düz ya da kavisli ve zaman zaman karında keseciklidir. Ercikler dört adet, zaman zaman indirgenmiş ya da mevcut değil, genellikle uzunlukları farklı, yükselici ya da ayrıksı, öndeki daha uzun, genellikle aşkın, arkadaki içkin ila aşkın ve teka ayrıksı ila yayıktır. Tepecik loblarının uzunluğu neredeyse eşittir. Fındıkçıklar yumurtamsı ila sivri çıkıntılı ve pürüzsüzdür. Cins Avrasya ve Kuzey Afrika’ya özgüdür ancak günümüzde dünyanın büyük bölümüne dağılmıştır. Cinse bağlı mercanköşk ve keklik otu uzun bir tıbbi geçmiş sahiptir. [Harita, Sinonimler, Türler]

Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca dağ parıltısı anlamına gelir. Bitkinin dağların yüceliğini yansıtmasına işaret eder. Diğer bir yorum ise yine Antik Yunanca dağ neşesi anlamına geldiğini öne sürer. Buna göre atıf, bitkilerin dağların yamaçlarında yoğun bir şekilde çiçek açmalarının dağları güzel göstermesi ile alakalıdır.

Tarihi

Antik Yunanca mezarlara dikilirdi. Eğer mezara dikilen bitki sonraki sene çiçek açarsa mezardakinin mutlu bir ahiret hayatı yaşadığı düşünülürdü 😊 Açmazsa da tam tersi ☹ Theophrastus’a göre keçiler ok ya da başka bir silahla yaralandıklarında bu bitkileri yiyerek kendilerini tedavi etmektedir. Bitki sağduyuyu ve avuntuyu simgeler. Roma mitolojisinde Juno, Diana ve Luna’nın bitkisidir.

Kocaeli’ndeki türler