Bitkiler › Kuşkonmaz takımı › Salepgiller › Salep › Dildamak
Nadir bitki, Akdeniz elementi, Asgari endişe (LC).
30 ila 40 cm büyüyebilen bir bitkidir. Gövde diktir. Çiçek kurulu gevşek ve 5 ila 10 arası sayıda çiçeklidir. Bırahteler neredeyse yumurtalık ile aynı uzunluktadır. Çiçekler iri, gül ila mor renkli, merkezde mor beneklidir. Çanak yapraklar 7 ila 11 mm uzunluğunda ve 3,5 ila 4 mm genişliğinde, yayılıcı ya da kıvrık ve yumurtamsı küttür. Dudak yumurtamsı, 10 ila 15 mm uzunluğunda, üç loblu ve tabanda kamamsıdır. Yanal loblar eğikçe baklavamsı ve orta lob kamamsı dikdörtgensidir. Mahmuz ince, 3 cm uzunluğunda ve yumurtalıktan daha uzundur.
Ortadoğu, İran ile Türkiye’de doğal olarak yayılış gösterir. [Harita|Sinonimler|Herbaryum]
Ormanlık alanlarda, makilik ve çalılıklarda görülür. Kocaeli için nadir bir türdür. Gebze ilçelerinde, birkaç bireyden oluşan popülasyon halinde, tek noktada gözlemlenmiştir.
Dilimizde Dildamak, Anadolu salep otu, Damartartık, Diliçıkık, Diliçıkırık, Tespih salebi ve Yayla salebi adları ile bilinmektedir.
Mart ve mayıs ayları arasında çiçek açar.
Deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.
Yunanca testis anlamına gelir. Bitkilerin yumru biçimine atıftır. Adını bir satir (yarı keçi yarı insan formunda olan mitolojik varlık) ve bir nimfin oğlu olan Orchis’ten (ὄρχις) almaktadır. Bacchus festivalinde bir rahibeye tecavüze yeltenen Orchis, vahşi hayvanlar tarafından parçalanmış ve orkideye dönüşmüştür. Romalılar satirlerin orkide ile beslendiğini düşünür ve bu nedenle bu bitkilere satyrion derlerdi. Tür adı Latince Anadolu anlamına gelir. Boissier türün tanımında habitat olarak Anadolu’nun antik bölgeleri olan Karya, Kilikya ve Sakız adasını vermiştir.
Doğan, Hüseyin (2022). Orchis anatolica (Dil damak) - Kocaeli Bitkileri. Erişim adresi: https://kocaelibitkileri.com/orchis-anatolica/ Erişim tarihi: 2 February 2023