Dildamak
Anahtar kelimeler: Nadir bitki, Akdeniz elementi, Asgari endişe (LC).
Dolaşım
Bitkiler › Kuşkonmaz takımı › Salepgiller › Salep › Dildamak
Dağılımı
Ortadoğu, İran ile Türkiye’de doğal olarak yayılış gösterir.
Genel bilgiler
30 ila 40 cm büyüyebilen bir bitkidir. Gövde diktir. Çiçek kurulu gevşek ve 5 ila 10 arası sayıda çiçeklidir. Bırahteler neredeyse yumurtalık ile aynı uzunluktadır. Çiçekler iri, gül ila mor renkli, merkezde mor beneklidir. Çanak yapraklar 7 ila 11 mm uzunluğunda ve 3,5 ila 4 mm genişliğinde, yayılıcı ya da kıvrık ve yumurtamsı küttür. Dudak yumurtamsı, 10 ila 15 mm uzunluğunda, üç loblu ve tabanda kamamsıdır. Yanal loblar eğikçe baklavamsı ve orta lob kamamsı dikdörtgensidir. Mahmuz ince, 3 cm uzunluğunda ve yumurtalıktan daha uzundur.
Gözlem
Ormanlık alanlarda, makilik ve çalılıklarda görülür. Kocaeli için nadir bir türdür. Gebze ilçelerinde, birkaç bireyden oluşan popülasyon halinde, tek noktada gözlemlenmiştir.
Yaygın adları
Dildamak, Anadolu salep otu, Damartartık, Diliçıkık, Diliçıkırık, Tespih salebi, Yayla salebi.
Çiçek zamanı
Mart-Mayıs ayları.
Yükseklik
0-1600 metre arası.
Etimoloji
Yunanca “testis” anlamına gelir. Bitkilerin yumru biçimine atıftır. Adını bir satir (yarı keçi yarı insan formunda olan mitolojik varlık) ve bir nimfin oğlu olan Orchis’ten (ὄρχις) almaktadır. Bacchus festivalinde bir rahibeye tecavüze yeltenen Orchis, vahşi hayvanlar tarafından parçalanmış ve orkideye dönüşmüştür. Romalılar satirlerin orkide ile beslendiğini düşünür ve bu nedenle bu bitkilere satyrion derlerdi. Tür adı Latince “Anadolu” anlamına gelir. Boissier türün tanımında habitat olarak Anadolu’nun antik bölgeleri olan Karya, Kilikya ve Sakız adasını vermiştir.
Fotoğrafları
Literatür
Diagnoses Plantarum Orientalium novarum 5: 56 1844. Boiss.