Ophrys umbilicata (Göbekli salep)

Özet

Ophrys umbilicata (Göbekli salep) genelde makilik alanlarda görülen ve bahar aylarında çiçek açan nadir bir orkide türüdür.

Hiyerarşi

Tanımı

Ophrys umbilicata (Göbekli salep) genellikle 10 ila 45 cm büyüyebilen bir bitkidir. Yapraklar tabanda, 2 ila 7 arası sayıda, dik, mızraksı ila dikdörtgensidir. Çiçek kurulu başak formunda sıkı, 10 ila 30 cm uzunluğunda ve 2 ila 12 arası sayıda çiçek bulundurur. Bırahteler mızraksıdır ve çiçekleri aşarlar. Çanak yapraklar gül ila beyaz ya da yeşil renkli, zaman zaman menekşe bezeli, 8 ila 17,5 mm uzunluğunda ve 4 ila 9 mm genişliğindedir. Sırt çanak yaprağı az çok kayık şeklinde, güçlü biçimde kavisli ve tabandan neredeyse sütuna paraleldir. Taç yapraklar sarımsı yeşil ila gül renkli, zaman zaman kırmızı bezeli, dikdörtgensi-üçgensi, neredeyse düz kenarlı, 3,5 ila 8 mm uzunluğunda, 2 ila 5 mm genişliğinde, kadifemsi ve kıvrıktır.

Labellum kahverengi ila koyu kahverengi zemin renkli, kenarları güçlü biçimde kıvrık, tabana yakın derince üç loblu, 7 ila 1,5 mm uzunluğunda, 8,5 ila 19 mm genişliğinde, yan lobların dış tarafında kahverengimsi tüylü ve orta lobun kenarı boyunca kadifemsidir. Yanal loblar boynuz benzeri çıkıntılara dönüşmüştür. Orta lob yanal loblardan daha uzun, küt ya da derin girintili uçlu ve geniş, belirgin, dik, dikdörtgen, eşkenar dörtgen veya üçgen ve sıklıkla dişli bir tırnağa sahiptir. Ayna belirgin ve karmaşık desenlidir. Labellumun tabanına bağlı kollar grimsi mavi ila menekşe renkli ve krem kenarlıdır. Sütun sivri ila küt uçlu olup tabana doğru sivrilmez.

Gözlem bilgileri

Bitki Doğu Avrupa ile İran arasındaki bölgede doğal olarak yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Çalılık, makilik, ormanlık alan sınırı ve çayırlarda görülen bitki umumiyetle mart ve mayıs ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 400 metreye kadar olan rakımlarda Gebze ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adı

Dilimizde göbekli salep adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Yunanca kaş anlamına gelir ve bu bağlamda çiçeklerin kenarlarının belirgin biçimde tüylü olmasına dikkat çekmektedir. Diğer görüş ise Roma uygarlığında kadınların kaşlarını karartmak için bu bitkileri kullanmaları ile ilgilidir. Plinius, bitkileri Roma’da kadınların kaşlarını karartmak için kullandıklarını yazar. Tür adı Latince göbekli anlamına gelir. Çiçeklerin ortasındaki şişkinliğe işaret eder.

Fotoğrafları