Ophrys apifera (Arı orkidesi)

Özet

Ophrys apifera (Arı orkidesi) genelde çalılıklar ve çayırlarda görülen ve yaz başında çiçek açan bir orkide türüdür.

Hiyerarşi

Tanımı

Ophrys apifera (Arı orkidesi) genellikle 20 ila 50 cm büyüyebilen sağlam yapılı bir bitkidir. Yumru yuvarlaktır. Gövde yapraksıdır. Yaprakları güz aylarında rozet  halinde belirir. Gövde yapraksıdır. Çiçekler 3 ila 8 arası sayıdadır. Çanak yaprak oldukça büyük, 12 ila 16 mm uzunluğunda ve 5 ila 9 mm genişliğinde, menekşe gül ila beyazımsı renklidir ve ortasında yeşil bir damar izlenir. Taç yapraklar 5 mm uzunluğunda, yeşilimsi ya da morumsu renkte olup kadifemsidir. Dudak üç lobludur, yandaki iki lob tüylüdür ve belirgin çıkıntı mevcuttur, koyu kırmızı kahverengi ve kadifemsidir. Orta lob sivri uçludur ve arıların yuvarlak gövdesini oluşturacak şekilde geriye doğru bükülmüştür. Bu kahverengidir ve sarıyla çevrelenmiş koyu, köşeli bir U ya da H şekli barındırır. Yine de dudak desenleri hayli değişkendir. Tür kendi kendine tozlaşma yeteneğine sahiptir.

Gözlem bilgileri

Bitki Akdeniz havzası ile Avrupa’dan Kafkasya’ya kadar olan bölgede doğal olarak yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Çalılık, makilik, ormanlık alan sınırı ve çayırlarda görülen bitki umumiyetle mayıs ve haziran ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 700 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adı

Dilimizde arı orkidesi ve arı salebi adları ile bilinmektedir.

Etimoloji

Yunanca kaş anlamına gelir ve bu bağlamda çiçeklerin kenarlarının belirgin biçimde tüylü olmasına dikkat çekmektedir. Diğer görüş ise Roma uygarlığında kadınların kaşlarını karartmak için bu bitkileri kullanmaları ile ilgilidir. Plinius, bitkileri Roma’da kadınların kaşlarını karartmak için kullandıklarını yazar. Tür adı Latince arı taşıyan anlamına gelir. Çiçeklerin görünüm olarak bal arısının (Apis mellifera) karın bölgesini andırmasına işaret eder.

Bilgi

Tozlaşmada Eucera arıları aktif rol oynar. Bitki, dişi Eucera arılasının kokusunu taklit ederek erkekleri kendine çeker. Ayrıca Tetralonia ve Eucera arılarını davet eden koku da salgılarlar. Öyle ki zaman zaman Eucera erkekleri çiçekler üzerinde çiftleşme hareketleri sergilemektedirler. Çiçeğin arıyı andırmasının yanı sıra, labellum üzerinde tüyler vardır ve çanak yapraklar da arının kanatlarını andırmaktadır.

Fotoğrafları