Ophrys apifera (Arı orkidesi)

Tanımı

20 ila 50 cm büyüyebilen sağlam yapılı bir bitkidir. Gövde yapraksıdır. Yaprakları güz aylarında rozet  halinde belirir. Gövde yapraksıdır. Çiçekler 3 ila 8 arası sayıdadır. Çanak yaprak oldukça büyük, 12 ila 16 mm uzunluğunda ve 5 ila 9 mm genişliğinde, menekşe gül ila beyazımsı renklidir ve ortasında yeşil bir damar izlenir. Taç yapraklar yeşilimsi ya da morumsu renkte olup kadifemsidir. Dudak üç lobludur, yandaki iki lob tüylüdür ve belirgin çıkıntı mevcuttur, koyu kırmızı kahverengi ve kadifemsidir. Tür kendi kendine tozlaşma yeteneğine sahiptir.

Gözlem bilgileri

Bitki Akdeniz havzası ile Avrupa’dan Kafkasya’ya kadar olan bölgede doğal olarak yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Çalılık, makilik, ormanlık alan sınırı ve çayırlarda görülür. İl genelinde, yüksek sayıda bireylerden oluşan koloniler gözlemlenmiştir. Mayıs ve haziran ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 700 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Türkçe adları

Dilimizde arı orkidesi ve arı salebi adları ile bilinmektedir.

Etimoloji

Yunanca kaş anlamına gelir. Çiçeklerin kenarları belirgin biçimde tüylüdür. Diğer görüş ise Roma uygarlığında kadınların kaşlarını karartmak için bu bitkileri kullanmaları ile ilgilidir. Plinius, bitkileri Roma’da kadınların kaşlarını karartmak için kullandıklarını yazar. Tür adı Latince arı taşıyan anlamına gelir. Çiçeklerin görünüm olarak bal arısının (Apis mellifera) karın bölgesini andırmasına işaret eder.

Bilgi

Tozlaşmada Eucera arıları aktif rol oynar. Bitki, dişi Eucera arılasının kokusunu taklit ederek erkekleri kendine çeker. Ayrıca Tetralonia ve Eucera arılarını davet eden koku da salgılarlar. Öyle ki zaman zaman Eucera erkekleri çiçekler üzerinde çiftleşme hareketleri sergilemektedirler. Çiçeğin arıyı andırmasının yanı sıra, labellum üzerinde tüyler vardır ve çanak yapraklar da arının kanatlarını andırmaktadır.

© Doğan, Hüseyin (2022). Kocaeli Bitkileri.