Oenothera biennis (Gece sefası) yoğun ila seyrek biçimde kıllı ila ülgerli ve genellikle 30 ila 200 cm büyüyebilen iki yıllık bir bitkidir. Gövdeler dik, yeşil renkli ya da tabana yakın bölgede kırmızı bezelidir. Taban yaprakları 10 ila 30 cm uzunluğunda ve 2 ila 5 cm genişliğindedir. Gövde yaprakları 5 ila 22 cm uzunluğunda, 1,5 ila 6 cm genişliğinde, darca ters mızraksı ya da eliptik, kenarı genellikle düz ve bırahteler kalıcıdır. Çiçek durumu dik ve dallı ya da dalsızdır. Çiçekler güneş batmaya yakın zamanda açmakta olup tomurcuklar diktir. Çanak yapraklar sarımsı yeşil renkli, nadiren kırmızı bezeli ya da şeritli ve 1 ila 2 cm uzunluğundadır.

Taç yapraklar sarı ila soluk sarı renkli, geniş biçimde ters yüreksi ve 1 ila 2,5 cm uzunluğundadır. Tepecik çiçek zamanı başçıklar tarafından çevrilmiştir. Kapsüller dik ya da hafifçe yayılıcı, kuruduğunda mat yeşil renkli, mızraksı, 2 ila 4 cm uzunluğunda ve 4 ila 6 mm genişliğindedir. Bitkilerin hoş kokulu çiçekleri, iyi adapte oldukları şahin güveleri (Sphingideae) gibi gece uçan böcekler tarafından tozlaştırılır. Çiçekler çıplak gözle görülemeyen parlak bir nektar kılavuz desenine sahiptir. Bu desen ultraviyole ışık altında belirgindir ve tozlayıcılar tarafından görülebilmektedir.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Kuzey Amerika’da yayılış gösterir ancak süs bitkisi değeri nedeniyle günümüzde dünyanın büyük bölümüne dağılmıştır. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Dere kenarı, tahrip edilmiş araziler ve çalılıklarda görülen bitki umumiyetle haziran ve ağustos ayları arasında çiçek açmaktadır. Bitkiyi deniz seviyesinden 1000 metreye kadar olan rakımlarda Kartepe ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adları

Dilimizde gece sefası adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Yunanca şarap kokulu anlamına gelir. Cinsin kokusuna işaret eder. Ayrıca eşek yakalayan anlamına gelmesi de muhtemeldir ancak bağlantı açık değildir. Tür adı Latince iki yıllık anlamına gelir. Açık bir şekilde türün yaşam döngüsüne dikkat çekmektedir.

Gıda

Kökü sağlıklı ve besleyici kabul edilmekte ve çiğ ya da pişirilerek tüketilmektedir. Yapraklar ve çiçekler salatalara çiğ halde eklenmekte ya da pişirilerek yenilmektedir. Yapraklarından yorgunluk giderici bir çay yapılmaktadır. Tohumları vücutta çok sayıda hayati işlevi olan temel bir yağ asidi olan gamma-Linolenic asit bakımından zengindir.

Tıp

Özellikle yaprakları olmak üzere tüm bitki kilo verdiricidir. Kökü hemoroid ve çıbanları tedavi etmek için lapa olarak haricen uygulanmıştır. Kabuk ve yapraklar büzücü ve yatıştırıcıdır. Gastrointestinal bozukluklar, boğmaca ve astımın tedavisinde faydalı olduğu kanıtlanmıştır. Âdet öncesi gerginlik ve hiperaktivite tedavisinde değerli olduğu kabul edilmektedir. Ayrıca egzama, akne, kırılgan tırnaklar, romatoid artrit ve alkol kaynaklı karaciğer hasarının tedavisinde dahili olarak alınmıştır. Yağın düzenli tüketimi kan kolesterol seviyesi ve kan basıncını düşürmeye yardımcı olmaktadır. Köklerden yapılan çay, obezite ve bağırsak ağrılarının tedavisinde kullanılmıştır.

Dikkat

Aç karnına alınmasının baş ağrısı ve mide bulantısına, yüksek dozda alınmasının ise ishale neden olabileceği rapor edilmiştir. Epilepsi ve şizofreni hastaları uzak durmalıdır.