Oenanthe pimpinelloides (Deli maydanoz)

derleyen:

Özet

Oenanthe pimpinelloides (Deli maydanoz) genellikle nemli bölgelerde görülen ve bazı bölgelerde tüketilen bir bitkidir.

Hiyerarşi

Bitkiler

Maydanoz takımı

Maydanozgiller

Kazayağı

Tarihi

Kayaların üzerinde büyür, yaprağı yaban havucu yaprağına benzer ve kökü çok sayıda lif barındırır. Sap ve yapraklar bal ve siyah şarapla alınırsa doğumu kolaylaştırıp doğum sonrası kalıntıları atar. Balla alınırsa öksürüğe şifadır ve güçlü bir idrar söktürücüdür. Kökü mesane hastalıklarına iyi gelir. PL 21-95.

Tanımı

Oenanthe pimpinelloides (Deli maydanoz) çoğunlukla 1 metreye kadar büyüyebilen çok yıllık bir bitkidir. Gövde sert, 0,5 cm çapında ve güçlü biçimde olukludur. Kökün gövdenin tabanına yakın yumurtamsı yumrulur bulunur. Uzun yapraklar 12 cm uzunluğundadır ve 10 cm uzunluğunda sapa sahiptirler. Taban yaprakları oval üçgensi, 3 ila 4 teleksidir. Uzun yapraklar küçük yaprakçıklara bölünür. Çiçek kurulu 6 ila 15 kolludur. Küçük şemsiyeler 30 ila 60 arası sayıda çiçek taşır ve bunlar 12 ila 20 adet küçük ve şeritsi ikincil bırahte tarafından çevrilmiştir. Meyve silindiriktir. Çiçek kurulu beyaz renkli kırmızı uçlu taç yaprağa sahip birçok çiçekle bir küme oluşturur. Çiçekler erseliktir. -10 dereceye kadar tolere edebilir.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Avrupa, Ortadoğu, kuzey Afrika ve batı Asya’da yayılış gösterir. Ancak günümüzde dünyanın bir çok bölgesine yayılmıştır. [Harita, Herbaryum] Bataklıklar ve sulak alanların kenarında görülen bitki umumiyetle nisan ve temmuz ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1200 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde yaygın olarak gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adı

Dilimizde deli maydanoz, kazayağı, kazayak, kazyağı, kazıyak, kazbacağı, yabani maydanoz ve kazyak otu adları ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adını Antik Yunanca şarap çiçeği anlamına gelir ve bu bağlamda çiçeklerinin şarap gibi kokmasına işaret eder. Ancak bazı kaynakların bunun zorlama bir bir yorum olduğu görüşündedir. Kelime ayrıca, üzüm çiçeklerinden elde edilen parfümün de adıdır. Tür adı Antik Yunanca Pimpinella gibi anlamına gelir. Türün başka maydanozgiller cinsi olan Pimpinella (anason) ile benzerliğine işaret eder. İkili adlandırma öncesi adı “Oenanthe aquatica pimpinellae saxifragae divisura”dır.

Gıda

Kökü nişasta bakımından zengindir. Kökünün ayrıca fındığı andıran bir tadının olduğu belirtilmiştir. Kavrularak tüketilmiş, yoğurt ve bulgurla birlikte pişirilmiş ya da salamura edilerek kışın pişirilerek yenmiştir.