Nerium (Zakkum)

Tanımı

Her dem yeşil, dik çalı ya da küçük ağaçlardan oluşan bir cinstir. Yapraklar karşılıklı ya da dairesel dizilişlidir. Çiçekler iridir. Tohumları tüylüdür. Cinse bağlı tek tür vardır ve o da Akdeniz havzasına özgüdür. Cinsin Türkçe adı olan zakkum Arapça orijinlidir ve Kur’an’da da acı meyveli cehennem ağacı olarak tasvir edilir. Beri taraftan bitkinin (acı olsa bile) yenilebilir bir meyvesinden söz edilemez. Klasik metinlerde bu bitki için kullanılan isimler arasında zakkum kelimesi yoktur. Onun yerine harzehre, difla, ağu ağacı gibi isimler kullanılır. Bu durumda bitkinin adı belirsiz bir şekilde zakkuma dönüşmüştür. Bunda muhtemelen bitkinin hayli zehirli olması etkili olmuştur. Zakkum kelimesi ile gerçekten de acı meyveli olan Arabistan ile Ortadoğu’ya özgü Balanites aegyptiaca (Çöl hurması) kastedilmiş olabilir.

Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca su anlamına gelir. Günümüzdeki yayılış alanının aksine, zakkumun doğal habitatı dere kenarlarıdır.

Tarihi

Bitki ile ilgili mitolojide Hero ve Leander’in hikayesinde belirsiz bir referans vardır. Buna göre Çanakalle boğazının Anadolu yakasında bulunan Leander, Rumeli yakasında bulunan Hero adlı bir kıza aşık olmuş ve sevdiği kızı görmek için her gece boğazı yüzerek karşıya geçiyormuş. Hero da bu aşka karşılık vermiş ve Leander’ın yolunu bulabilmesi için bir ışık yakarmış. Ancak fırtınalı bir gece Leander boğazı geçmeyi başaramamış ve sabaha karşı cesedi sahile vurmuş. Hero, sevgilisinin cesedini sahilde, elinde bir zakkum çiçeğini tutarken bulmuş.

Kocaeli’ndeki türler