Nepeta cataria (Kedi nanesi)

Özet

Nepeta cataria (Kedi nanesi) genelde işlenmemiş arazilerde görülen ve yaz aylarında çiçek açan çok yıllık bir bitkidir.

Hiyerarşi

Tanımı

Nepeta cataria (Kedi nanesi) genellikle 50 ila 100 cm büyüyebilen çok yıllık bir bitkidir. Gövde dik ve üst bölümde dallıdır. Yapraklar yumurtamsı, 3,5 ila 8 cm uzunluğunda, 2 ila 5 cm genişliğinde, yaslanıcı cılız tüylü, alt yüzeyi grimsi, testere dişli kenarlı ve tabanda yüreksi ya da kesiktir. Çiçek durumu geniş bileşik salkım halinde, çiçek halkaları alt bölümde ıraksak, üst bölümde küme halinde ve yaklaşık 35 çiçeklidir. İkincil bırahteler şeritsi dikdörtgensi ve çanaktan belirgin biçimde kısadır. Çanak tüpsü, 5 ila 6 mm uzunluğunda, kavisli, yoğun biçimde cılız tüylü havlı, dişleri yayılıcı ve 2 mm uzunluğundadır. Taç mavi menekşe beneklerle beyaz renkli, 6 ila 7 mm uzunluğunda ve tüpü çanak dişlerini hafifçe aşmaktadır. Fındıkçıklar genişçe elipsoit, 1,5 mm uzunluğunda, 1 mm genişliğinde ve tepede körelmiş sivilcelidir.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Avrupa ve Asya’da yayılış gösterir ancak günümüzde dünyanın büyük bölümüne dağılmıştır. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Tarla, yol kenarı ve tahrip edilmiş arazilerde görülen bitki umumiyetle temmuz ve ağustos ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1400 metreye kadar olan rakımlarda Kartepe ve Karamürsel ilçelerinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adları

Dilimizde kedi nanesi adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca Nepete anlamına gelir. Antikçağda önemli bir Etrüsk şehri idi. Günümüzdeki adı Nepi’dir. Tür adı Latince kedi ile ilgili anlamına gelir. Türün tüketen kedilerde normal olmayan davranışlara sebep olmasına işaret eder. İkili adlandırma öncesi adı “Mentha cataria vulgaris & major”dur.

Gıda

Çay olarak içilmekte, genç yapraklar çiğ olarak tüketilmekte ve ayrıca salatalara eklenmektedir.

Tıp

Sindirim sistemi bozukluklarının tedavisinde ve terlemeyi harekete geçirdiği için ateşi azaltmada faydalıdır. Sambucus nigra ile birlikte kullanıldığında daha etkilidir. Yapraklar ve çiçekli üst kısımlar spazm çözücü, öksürük giderici, büzücü, gaz giderici, terletici, hafif adet akışı teşvik edici, soğutucu, sakinleştirici, hafif uyarıcı ve tonik etkilidir.

Dikkat

Kedilerde bazı normal olmayan davranışlara sebep olabileceği rapor edilmiştir. Hamilelere reçete edilmemelidir. Güçlü bir idrar söktürücüdür ve bu nedenle sık idrara çıkmaya neden olabilir. Yapraklarını içmek (sigara gibi) sanrılara neden olabilir. Dikkat gerektiren işleri yapmadan önce alınmamalıdır.

Bilgi

Fare, sivrisinek ve sinek, ayrıca bazı haşereleri kovucu özelliği vardır. Cellatlar, idamlardan önce sinirlerini sakinleştirmek için bitki kullanırdı. Hayvanlardaki pireleri kovmak için demlenerek hayvanların tüylerine sürülmüştür.

Fotoğrafları