Narcissus jonquilla (Fulya)

derleyen:

Özet

Narcissus jonquilla (Fulya) hoş kokulu ve gösterişli çiçekleri nedeniyle ilimizde özellikle bahçe ve mezarlarda yaygın olarak görülen bir bitkidir.

Hiyerarşi

Plantae

Bitkiler

Asparagales

Kuşkonmaz takımı

Amaryllidaceae

Nergisgiller

Narcissus

Nergis

Tarihi

Bu maddeye Narcissus tazetta ve Narcissus poeticus taksonları da dâhildir. Mor zambak, bazen çift gövdelidir, diğer zambaklardan etli kök ve soğanının iri olması ile ayrılır, buna narcissus denir. İkinci türünün çiçeği beyaz, tacı ise mor renklidir. Zambak ile nergis arasındaki fark, nergisin yapraklarının kökten çıkmasıdır. En güzelleri Likya dağlarında yetişir. Üçüncü türünün diğerlerinden tek farkı tacının yeşil renkli olmasıdır. PL 21-12.

Tanımı

Narcissus jonquilla (Fulya) genellikle 35 cm büyüyebilen bir bitkidir. Soğanı 2,5 ila 3 cm uzunluğunda ve 2 ila 2,5 cm genişliğindedir. Yapraklar 21 ila 27 mm uzunluğunda ve 2 ila 2,5 mm genişliğinde ve silindiriktir. Sıpata 3,5 ila 7 cm uzunluğundadır. Çiçek kurulu 2 ila 4 arası sayıda çiçek bulundurur. Sapı 3,5 ila 5 cm uzunluğundadır. Çiçek örtüsü bölümler koyu sarı renkli, 10 ila 15 mm uzunluğunda ve 8 ila 9 mm genişliğinde, yayıktır. Taç çoğunlukla 3 ila 5 mm uzunluğunda ve 10 ila 12 mm genişliğinde ve sarı renklidir. Çiçekler kokuludur.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak İber yarımadasında yayılış gösterir ancak günümüzde süs bitkisi olarak dünyanın büyük bir bölümünde bahçelere ve yol kenarlarına dikilmektedir. [HaritaSinonimler] Bahçeler ve peyzaj alanlarında görülen bitki umumiyetle nisan ve mayıs ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1100 metreye kadar olan rakımlarda İzmit ve Kartepe ilçelerinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adı

Dilimizde fulya adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca nergis (νάρκισσος) anlamına gelmektedir ve belirtildiği gibi adını Narkissos’dan almıştır. Ekho adlı bir peri Narkissos’a âşık olur ancak aşkı karşılık görmez. Kalbi kırılan Ekho bir köşeye çekilir ve en sonunda sadece sesi bir yankı olarak kalır. Ekho’nun durumuna üzülen Aphrodite, Narkissos’u kendine âşık olmakla cezalandırır. Günlerden bir gün suda yansımasını gören Narkissos, onun kendi yansıması olduğunu anlamayarak görüntüye âşık olur. Zamanla aşkının karşılıksız olduğunu anlayan Narkissos intihar eder ve öldüğü yerden de nergis çiçekleri çıkar. Tür adı Latince Juncus gibi anlamına gelir ve bu bağlamda türün yapraklarının, Juncus (kofa) cinsinin yapraklarına benzemesine işaret eder. İkili adlandırma öncesi adı “Narcissus juncifolius, oblong calyce, luteus major”dur.

Gıda

Çiçekleri çiğ olarak tüketilebilir.

Dikkat

Bilgi

Çiçeklerinden elde edilen yağ parfüm yapımında kullanılır.

Fotoğrafları