Morus nigra (Kara dut)

---

Anahtar kelimeler: Tıbbi bitki, Yenilebilir bitki, Boya bitkisi.

Dolaşım

Bitkiler › Gül takımı › Dutgiller › Dut › Kara dut

Dağılımı

Bitki doğal olarak Ortaasya’da yayılış gösterir ancak ekonomik değeri nedeniyle günümüzde dünyanın büyük bölümünde yetiştirilmektedir.

Genel bilgiler

15 metreye kadar büyüyebilir. Yaprak altının havlı yapısı ile ayırt edilebilir. Meyveleri olgunlaştığında siyaha yakın bir renk alır. Yaprak biçimleri çeşitlilik gösterir. Çiçekler yeşil ve sarkıktır. Erkek ve dişi çiçekler aynı ağaç üzerinde olabilir. Tohumlar ağustos ve eylül ayları arasında olgunlaşır. Çiçekler tek evciklidir.

Gözlem

Ormanlık alanlar, yol kenarı ve bahçelerde görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir.

Etimoloji

Cins adı Latince “gecikme” anlamına gelir. Cinsin tomurcuklarının geç gelişmesine işaret eder. Tür adı Latince “siyah” anlamına gelir. Türün meyve rengine işaret eder.

Tarihi

Plinius: Olgun meyvelerin ellerde oluştuğu leke olgun olmayan meyveler ile giderilir. Diğer meyve türlerinin aksine meyve büyüklüğü dışında aşılama ya da başka bir işlemle yeni bir varyete ya da çeşit türetilememiştir.

Mutfak

Meyvesi yaş ve kuru olarak tüketilir.

Geleneksel tıp

Yapraklarının büzücü etkisi vardır. Müshil ve ateş düşürücüdür. Kabuğu parazitleri dışarı atmak için kullanılır. Sıkıştırıcı, homeopatik, hipoglisemik, diş ağrısı giderici ve müshildir. Dahili olarak soğuk algınlığı, influenza, göz enfeksiyonları ve burun kanamalarının tedavisinde verilir. Kabuğun tentürü diş ağrısını gidermek için kullanılır. Meyvenin böbrek üzerinde tonik bir etkisi vardır. Üriner inkontinans, kulak çınlaması, saçın erken grileşmesi ve yaşlılarda konstipasyon tedavisinde kullanılır. İlaçlarda renk ve tatlandırıcı madde olarak kullanılır. Astım, öksürük, bronşit, ödem, hipertansiyon ve diyabet tedavisinde dahili olarak kullanılır. Bitki özleri, antibakteriyel ve fungisid etkiye sahiptir. Diyabetin tedavisinde kullanılır.

Galen: Suyu bal ile karıştırıldığında boğaz ağrısına iyi gelir. İltihaplı yaraları iyileştiricidir. Safran ve mür ile birlikte alındığında ağızdaki yaraları iyileştirir. Kökünün kabuğu bağırsak parazitlerini temizler. Yaprakları lapa halinde yaralara uygulanır.

Dioscorides: Meyvesi bağırsakları gevşetir. Meyve hızlı biçimde bozulur ve bu hali mideye zararlıdır. Bal ile birlikte bademcik iltihabında kullanılır. Olgunlaşmamış meyveler kurutularak çölyak vakalarında kullanılır. Kökünün kabuğu kaynatılarak bağırsak parazitlerini çıkarmak için kullanılır. Yaprakları yanıklara uygulanır. Kabuk ve yaprakları diş ağrısı gidericidir.

İbn-i Sînâ: Yaprakları saçları gürleştirir. Yaprakları çocuklarda görülen pamukçuk vakalarında etkilidir. Dut kurusu ağız yaralarını giderir. Baldıran kaynaklı zehirlenmelerde kabukları kullanılır.

Birûni: Yaprakları saçları boyamak için kullanılır.

Biliyor musunuz?

Olgunlaşan meyveler dallardan yere düştüğü için hasat için ağaç altında kısa çimler yetiştirmek iyi olacaktır. Meyvelerden kırmızı ve mor, yapraklarından sarı yeşil boya elde edilir.

Fotoğrafları

Literatür

Species Plantarum 2: 986. 1753. L.