Mercurialis annua (Yer fesleğeni)

Tanımı

5 ila 70 cm büyüyebilir. Yapraklar karşılıklı dizilişli, kulakçıklı ve oval; birkaç cm uzunluğundadır. Erkek ve dişi çiçek yapıları farklıdır. Bitki çoğunlukla iki evciklidir, ancak bazen tek evcikli de olabilir. Yaprak kenarları tırtıklıdır.

Türkçe adları

Dilimizde yer fesleğeni, parten, parşen ve parsem adları ile bilinmektedir.

Gıda

Yapraklar ıspanak gibi pişirilerek tüketilebilir.

Tıp

Kadınsal şikayetleri, kulak ve göz problemlerini, siğil ve yaraları tedavi etmek için harici olarak kullanılır. Romatizma, ödem, ishal ve safra kesesi ve karaciğer bozukluklarının tedavisinde kullanılır. İdrar söktürücüdür.

Dikkat

Çiğ yaprakları zehirlidir.

Etimoloji

Cins büyük Roma tanrılarından Merkür’e (Mercurius) adanmıştır. Genellikle ticaret hayatı ile ilgili hususları düzenleyen tanrının Hellen panteonundaki karşılığı Hermes iken, Etrüsk panteonundaki karşılığı da Turms’tur. Galya’da da hayli önemli bir yere sahip olan tanrının, Germen panteonundaki Woudan ile ilişkilendirildiği de olmuştur. Bitkinin tıbbi özelliklerinin ilk defa Merkür tarafından keşfedilmiş olması nedeniyle antikçağ yazınında onun adıyla anılmaktadır. Antikçağda özellikle kadınsal şikâyetlerde başvurulan bitkinin bu özelliklerini ise ilk defa Hipokrat yazmıştır. Tür adı Latince tek yıllık anlamına gelir. Türün tek yıllık yapısı ile çok yıllık olan Mercurialis perennis’ten ayrılmasına işaret eder.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Avrupa, Ortadoğu ve kuzey Afrika’da yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Tahrip edilmiş araziler, yol kenarı ve ormanlık alanlarda görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir. Temmuz ve eylül ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 1000 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Fotoğrafları

© Doğan, Hüseyin (2022). Kocaeli Bitkileri.