Mentha (Nane)

Tanımı

Çok ya da nadiren tek yıllık otlardan oluşan bir cinstir. Sürünücü rizomları vardır ve sulak bölgelerde görülürler. Yapraklar basittir ve kokulu bezeleri vardır. Cins dünyanın büyük bölümünde yayılış göstermektedir. Aristo, ordunun nane kullanmasının yasaklanmasını önermiştir, çünkü ona göre nane cesareti ve saldırganlığı köreltmektedir. Cins antikçağdan itibaren gıda ve tıbbi amaçlarla yetiştirilmektedir. Mitolojiye göre Zeus ve Hermes yemek yemeden önce, yemek yedikleri masa ve oturdukları sandalyelere nane sürülürdü. Antik Yunanda, ilkel bir deodorant formu olarak nane koltuk altlarına ve diğer bölgelere sürülürdü. Antik Mısır’ın meşhur Kyphi’sinin içeriğinde nane de vardır. Minderleri doldurmak için yaprakları kullanılırdı. Bitki bilgelik ve erdemi simgeler.

Etimoloji

Cins adını, Hades’in sevgilisi olan ancak kıskançlık nedeniyle Persephone tarafından nane bitkisine dönüştürülen Kokitoslu Mentha (μίνθη) adındaki nimften almıştır. Bitkinin Hades ile olan ilişkisi nedeniyle cenaze törenlerinde ölülerin kokularını gizlemek için kullanılmıştır. Cinsin Türkçe adı nane Süryanice kaynaklıdır.

Anahtar

1. Çanak boğazda tüylü ve dişlerin uzunlukları belirgin biçimde farklı 1. pulegium

1. Çanak boğazda çıplak ve dişlerini uzunlukları neredeyse aynı

2. Bırahte yapraklara benzer, çiçek durumu yapraklarca sonlanıcı, çanak dişleri üçgensi ya da genel olarak böyle 2. arvensis

2. Bırahte yapraklara benzemez, çoğunlukla küçük ve göze çarpıcı değil; halkalar terminal baş ya da başak halinde, çana dişleri bizsi

3. Yapraklar belirgin biçimde saplı; çiçekler 12 ila 20 mm çapındaki baş ya da dikdörtgensi başakta

4. Çiçekler 15 mm genişliğe kadar dikdörtgensi başaklarda; yapraklar genellikle mızraksı, bitki kısır, tüylü 4. x piperita

4. Çiçekler 15 mm ya da daha geniş olarak başlarda; yapraklar genellikle yumurtamsı, bitki verimli ya da kısır ise çıplak

5. Yapraklar ve çanak tüpü tüylü; bitki verimli 3. aquatica

5. Yapraklar ve çanak tüylü çıplak; bitki kısır 4. x piperita nm. citrata

3. Ana gövde yaprakları sapsız (nadiren saplı); çiçekler 5-15 mm çapındaki ince başaklarda

6. Yapraklar belirgin biçimde buruşuk, yumurtamsı-dikdörtgensi ila neredeyse dairesel ve ince ila küt uçlu, kenarları kütdişli 5. suaveolens

6. Yapraklar pürüzsüz ya da belirsiz buruşuk, yumurtamsı-mızraksı ila darca mızraksı, ucu sivri, kenarları testere dişli ve zaman zaman dalgalı

7. Gövde yaprakları ortada ya da ortanın üstünde en geniş, alt yüzeyi yeşil ya da gri ya da zaman zaman beyaz kaba tüylü, kuruduklarında kavisli tüyler nedeniyle keçeli görünümlü (nadiren yapraklar çıplak olduğunda uzun saplı), başak sıkı ve genellikle çok dallı 6. longifolia

7. Gövde yaprakları genellikle ortanın altında en geniş, alt yüzeyi yeşil ve çıplak ila kabaca gri-yeşil ila gri-seyrek tüylü, basit tüylü ve bazen dallı tüyler de mevcut, tüyler sert, kuruduklarında keçeli görünüm oluşmaz, kabarık; başak altta aralıklı, az dallı 7. spicata

Kocaeli’ndeki türler

Mentha aquatica

Mentha aquatica

Su nanesi

Mentha spicata

Mentha spicata

Kıvırcık nane