Tanımı
Değişik formlu, küflü ya da keskin kokulu, tüylü ve çok yıllık bir bitkidir. Rizomlar çoğunlukla toprak altında ve pul biçimli yapraklıdır. Çiçek açan gövdeler 40 ila 120 cm uzunluğundadır. Yapraklar 3 ila 9 cm uzunluğunda, 1 ila 3 cm genişliğinde, sapsız ya da nadiren saplı, dikdörtgensi-eliptik ila dikdörgensi-mızraksı, ortada ya da ortanın üzerinde en geniş, ucu sivri, tabanı yüreksi ya da neredeyse yüreksi, kenarı çok sayıda düzensiz ve sıklıkla yayılıcı olmak üzere keskince testere dişlidir. Yaprak ayası pürüzsüz ya da hayli zayıf biçimde buruşuk, üst yüzeyde yeşil ila gri kaba tüylü, alt yüzeyde yeşil ila beyaz kaba tüylü ve zaman zaman her iki yüzeyde de kısa havlıdır. Yaprak tüyleri dalsız, kuruduklarında keçemsidir. Halkavi çiçek durumları çok sayıda, kümelenmiş ve sıklıkla dallı başak formundadır. Çanak 1 ila 3 mm uzunluğundadır. Taç leylak ya da beyaz renklidir. Fındıkçık kestane renginde ve ağsıdır. Yapraklar genellikle 5 cm uzunluk ve 2 cm genişlikten daha büyük, iki renkli, kuruduklarında hafifçe pörsümüş; başak sağlam yapılı ve 1,2 cm çapında ve dallar genelikle sapsız ya da neredeyse sapsızdır.
Gözlem bilgileri
Bitki doğal olarak batı Asya, kuzey Afrika ve Avrupa’da yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Sulak alanların kenarında görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir. Haziran ve ağustos ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.
Türkçe adları
Dilimizde tüylü nane, yaban nanesi, uzun yapraklı nane, pünk ve it nanesi adları ile bilinmektedir.
Gıda
Yaprakları çiğ ya da pişirilerek tüketilebilir. Nane aroması nedeniyle salata ve diğer yemeklere çeşni olarak katılabilir. Yapraklarından bitkisel çay yapılır.
Etimoloji
Cins adını, Hades’in sevgilisi olan ancak kıskançlık nedeniyle Persephone tarafından nane bitkisine dönüştürülen Kokitoslu Mentha (μίνθη) adındaki nimften almıştır. Bitkinin Hades ile olan ilişkisi nedeniyle cenaze törenlerinde ölülerin kokularını gizlemek için kullanılmıştır. Cinsin Türkçe adı nane Süryanice kaynaklıdır. Tür adı Latince uzun yapraklı anlamına gelir. Türün yaprak yapısına işaret eder. İkili adlandırma öncesi adı “Mentha spicatum, folio longiore”dir.
Tıp
Antiseptik özelliği vardır ve sindirim sistemi üzerinde olumlu etkileri görülür. Yapraklar ve çiçekli gövdeleri astım tedavi edici, spazm çözücü, gaz giderici ve uyarıcıdır. Yapraklarından elde edilen çay baş ağrısı, ateş, çeşitli sindirim bozuklukları tedavisinde kullanılır.
Bilgi
Sıçan ve fare kovucu olarak kullanılır.
Dikkat
Aşırı dozda alınması düşüğe neden olabilir.
Fotoğrafları
© Doğan, Hüseyin (2022). Kocaeli Bitkileri.
Görüşünüzü Yazın